Als ik bij Essina op koffiebezoek ga krijg ik altijd wel iets mee naar huis, meestal boeken.
Zo kreeg ik van haar het ‘Modern Citaten boek’.
Daarbij schreef ze: “Ik heb hier nog een boek van Joop: modern citatenboek. Er is met mooi weer buiten vaak uit voorgelezen aan de dochter en mij, niet altijd tot ons genoegen!”
Voorlezen?
Uit een citatenboek?

‘Op de eerste bladzijde staat: ‘Een verzameling van citaten, aforismen en boutades, voornamelijk uit de 20e eeuw.’
Boutades? Wat is dat?
Dat zoek ik dan gelijk op. Een boutade (van het Franse bouter, “verdrijven”) is een bondige, spitsvondige en geestig bedoelde uitspraak waarmee uiting wordt gegeven aan een zeker misnoegen.
Het boek verscheen voor het eerst in 1973; de uitgave die ik van Essina kreeg is gedrukt in 1988.
Het boek is geschreven door de Vlaamse auteur, acteur en dichter Gerd de Ley. Hij is een bekend samensteller van citatenboeken en wordt soms de ‘citatenkeizer’ genoemd.

Maar hoe vind je nou een toepasselijk citaat?
De citaten zijn gerangschikt naar trefwoorden en tot pagina 661 vind je teksten per onderwerp. Daarna begint er op pagina 667 een auteursregister en op pagina 917 begint het trefwoorden register.
Stel, ik zoek iets over oud worden.
Dan kom ik op pagina 430 op de uitspraak van Maria Dressler: ‘Het heeft geen belang hoe oud je bent; het komt er op aan hoe je oud bent.‘
Even verderop vind ik ‘Op een bepaalde leeftijd moet je lachen om er nog een beetje aanvaardbaar uit te zien’ van Jos Ruting en ‘Waar het op aan komt is dat u jaren aan uw leven toevoegt, maar leven aan uw jaren‘ van Alexis Carrel.
Over ‘verouderen’ staat er maar één citaat in: ‘Als iets maar lang genoeg is verouderd, wordt het vanzelf wel weer nieuw’.
Mooi voorbeeld daarvan is ons boerenbontservies.
Toen wij trouwden wilde ik een degelijk servies dat ik altijd bij zou kunnen kopen.
Wel duur, maar als je stukje bij beetje zo’n servies bij elkaar spaart gaat het een heel leven mee.
In 2000 stonden mensen voor onze servieskast te roepen: “Gut, heb jij nog boerenbont? Wat ouderwets!” en 15 jaar later stond mijn hippe buurvrouw bewonderend voor diezelfde kast: “Wauw! Zoveel boerenbont: zowel tijdloos als modern!”

Over serviezen staat er geen enkel citaat in het boek, maar wel weer over eten: ‘Samen eten is olie voor de vriendschap‘ van Felix Timmermans.
Een erg interessant citaat vond ik bij het onderwerp ‘Citatenboek’.
Daar schrijft Gaby van den Berghe: ‘Wie een citatenbundel koopt om er uit te citeren, misbruikt hem. Citatenbundels zijn een eindpunt: een privé-collectie, die men mag bezoeken, waaarvan men mag genieten, maar waaruit met niets mag ontvreemden. Zij zijn een vertrekpunt: wat u er in treft, moet een aanleiding zijn om die auteur te lezen. Citeren uit een citatenbundel is dubbel plagiaat: van de auteur én van de samensteller’. 

Dus.
Dat Joop er vroeger op zondagmiddag uit voorlas voor zijn vrouw en dochter was dan eigenlijk helemaal niet de bedoeling….