Categorie: Kerk & gemeente Pagina 1 van 53

Een kerkdienst op zondagmorgen is altijd veel meer dan alleen een uur zingen, bidden, lezen en een overdenking.
Vandaag benoem ik een aantal voor mij waardevolle aspecten van zondagmorgen 6 april.

De woorden, aangehaald  in het gebed aan het begin van de viering:
In deze wereld vol harde woorden, die niet samenvoegen maar die afbreken en verwarring zaaien, zoeken wij het zachte en het liefdevolle spreken, dat mij niet wegdrijft maar mijn thuisbrengt, dat mij niet verdeelt, maar dat mij heel maakt.
In deze wereld vol verwarring, hectiek en opwinding die van dag tot dag verschilt en morgen al weer is vergeten zoeken wij een rust die mij niet verscheurt, maar die mij maakt tot wat ik ten diepste ben.
Geef ons de moed om te wonen in zacht spreken en thuis te zijn in de rust.

De woorden, uitgesproken tijdens de overdenking:
Een chirurg die ernstig ziek wordt realiseert zich dat die fantastische reis naar de Noordpool niet het belangrijkste vooruitzicht is.
“Als dit niet goed afloopt kan ik nooit meer koffiedrinken met mijn vrouw, terwijl het zonlicht de woonkamer inschijnt.”
Het is de kleine liefde, de kleine gebaren van vriendschap die ons de weg wijzen als de breuken groot zijn

De vraag die we meekregen de week in:
Op een dag wordt het leven van ons afgenomen en dan komt de allerlaatste vraag: ‘Wat laat je achter?’
Laten we vandaag, nu wij leven en de liefde voelen kloppen in ons hart, beginnen met een antwoord op die vraag.

De symboliek achter het liturgisch bloemstuk:
Het thema was op deze zondag ‘struikelen en oordeel’: hoe ga je om met deze wereld, kom je op voor de ander?
In het nest liggen stenen en het nest is doorweven met prikkeldraad. Bij het nest zien we een kaars van Amnesty.
De stenen beelden de zwaarten van het leven uit en het prikkeldraad is een verwijzing naar gevangenschap en onvrijheid.
De kaars van Amnesty staat voor degenen die opkomen voor een ander in gevangenschap.

Koffiedrinken met Groene Kerk.
Tijdens het koffiedrinken werd onze aandacht gevraagd door de werkgroep Groene Kerk, die een groene tafel hadden ingericht in de hal van Op de Helte. Daar viel mij de Duurzame Bucketlist op; je vindt de afbeelding rechts naast deze tekst. Met de Duurzame Bucketlist word je gemotiveerd om duurzame stappen te zetten. Hoeveel van de 54 vinkjes kun jij al wegstrepen? Met de Duurzame Bucketlist loop je langs acht verschillende categorieën, waaronder afval, consumeren, vervoer, energie en klimaat.
Meer weten? Hierbij een link naar de website Micha Nederland, waar je meer informatie vindt over dit onderwerp en waar je een exemplaar van de bucketlist kunt downloaden.

Weer genoeg om over na te denken deze week.
Zacht en liefdevol spreken en wonen in de rust; zullen we het ieder geval proberen?

Begin deze maand dronk ik een kop thee bij Lucie.
Eigenlijk kennen we elkaar niet zo goed: zij deed mee met het PKN-Christmas-Carols-koor en in 2023 droeg ze een zelfgeschreven gedicht*voor tijdens de kerstzangbijeenkomst ‘Met mekaar zingen’ die we toen hadden georganiseerd.
Toen ik in februari mijn hele digitale kaartenbak een uitnodiging stuurde voor het ‘Af&Toe-koor’ kreeg ik een berichtje van Lucie dat ze deze keer niet meezong.
“Dan kom ik je even opzoeken, want ik ben wel benieuwd hoe het met je gaat” en zo genoten we samen begin maart van thee met iets lekkers.
We hadden een fijn gesprek, ik kreeg haar mooie gedichtenbundel en ze vroeg of ik haar een plezier wilde doen.
“In de paasviering in de Noorderkroon mag ik een gedicht voordragen. Wil jij dat dan met gitaarspel begeleiden?”

Runamara

Vrijdagavond rond 19.00 uur begon die ‘Voorjaars- en paasviering’ in de Noorderkroon.
Tot mijn grote verrassing stonden er een paar optredens van Runamara in de orde van dienst.
Dat zangtrio wordt gevormd door ‘onze’ Piety met haar twee nichten Petra en Lia.
Ze begeleiden zichzelf op de gitaar.
Nou werk ik al zolang samen met Piety op muziek-gebied en ik had Runamara nog nooit horen zingen!
Het was een streling voor het oor.
Ze zongen twee lenteliedjes, twee liederen die bij Goede Vrijdag pasten en twee paasliederen; liedjes die ze o.a. hadden geleerd van oma Liefke en oma Pieterke en die ze vroeger samen met de familie bij het traporgel zongen.

Geertje van der Meer vertelde ons een aantal dingen over ‘de weg naar Pasen’; over de 40-dagen-tijd, vasten, oude tradities en hoe het voor ons in deze tijd is.
En nog even over de aankleding van de zaal: met kerst, toen wij daar met de cantorij zongen, was ik al enthousiast over de kerststal: die stal stond er nog, maar was nu omgetoverd tot lentestal.
Door het lage plafond is  de akoestiek in de Noorderkroon heel beroerd, maar dat deed niets af aan de warmte en intimiteit die voelbaar was tijdens deze viering.

En het gedicht van Lucie?
Ze droeg het prachtig voor; over de inhoud zei Geertje: “Na zo’n mooi gedicht hoef je niet meer te preken.”
Daarom sluit ik het blog van vandaag af met het gedicht:

Paaskaars.

Ik heb de paaskaars aangestoken diep in mijn hart
De vlam brandt daar dag en nacht
Zij geeft mij hoop en vertrouwen
Zij wakkert, danst en flonkert zacht

De vlam die altijd bij mij is
Mijn zicht op mijn weg verbreedt en vergroot,
Mij bemoedigt troost en beschermt
Die vlam is sterker dan de dood

Ik heb de paaskaars aangestoken, een vlam die zich niet laat doven
De vlam wijst mij naar het lege graf waar enkel Liefde mij verbindt
Mij doet geloven in het mysterie van het Paasfeest
En dat het Licht van de duisternis wint.

* Wil je dat gedicht onder de titel ‘Verbondenheid’ nog eens lezen?
Hierbij een link naar het blog dat ik er toen over schreef: ‘De beste wensen uit Bethlehem’.

Dit weekend stond in het teken van het afscheid van Walter Meijles.
Zaterdagavond vond het informele gedeelte plaats met liedjes, stukjes en een spel; soms serieus, soms grappig en bij tijd en wijle hilarisch.
Je kunt het afscheid hier terugkijken.
Vanmorgen kwamen we als gemeente bij elkaar voor de afscheidsviering.
In februari waren we met het ‘Af&Toe’-koor begonnen met de voorbereiding voor deze dienst: hier lees je hoe dat toen ging.
Het is altijd weer een klein wondertje hoe we met dit koor in drie bijeenkomsten een aantal liederen meerstemmig kunnen instuderen.
En natuurlijk: niet alles gaat perfect in zo’n viering, maar dat is wat mij betreft ook juist de charme van dit koor.
Het plezier en het enthousiasme straalt er vanaf en dan is het wat mij betreft al geslaagd.

Maar niet het koor stond centraal vanmorgen, maar onze voorganger Walter Meijles.
Zijn laatste preek was persoonlijk en indrukwekkend; hij weet altijd zo feilloos de dingen bij de naam te noemen, waardoor je de spreekwoordelijke boter op je hoofd voelt liggen.
Vanmorgen ook weer: “De grote problemen in onze maatschappij worden niet veroorzaakt door de individuele keuzes die beter gemaakt hadden moeten worden, maar zitten ingebakken in het systeem waarin het grote geld maar naar enkele zakken toegaat. De moeilijkheden worden op het bordje van de individuele mens gelegd: los het maar op, breng een offer voor het grote goed, maar dat het systeem nog steeds het grote geld maar één kant op laat stromen ten koste van mens, dier, natuur en onze hele planeet blijft buiten zicht.
Ware blindheid is dat je niet leeft volgens de diepere waarheid van God.” 

….lekker gebak….

Hij nam niet alleen afscheid van onze gemeente, maar hij werd ook ‘ontkoppeld’ van het ambt van predikant.
Dat is een officieel moment, waarbij de toga en de stola worden afgelegd.
Van te voren hadden veel mensen zich niet gerealiseerd hoe ingrijpend zo’n moment is.
Ontroering golfde door de kerkzaal op het moment dat Walter weer in zijn colbertjasje als ‘burger’ op het podium stond en door emoties overmand een hartverwarmend applaus van de gemeente kreeg.

500 woorden is eigenlijk  te weinig om alles te benoemen.
De bijzondere sfeer in deze viering waardoor de muziek en de woorden in de liturgie samenvielen.
De toespraak van Nettie (voorzitter van de kerkenraad) die Walter de quote van hemzelf ‘Durf te leven in de waarheid over jezelf’ op een tegeltje meegaf.
Het lekkere gebak bij de koffie.
De kleurige, feestelijk stoepkrijttekening die gemaakt is door de kinderen van de kindernevendienst bij de uitgang.
Wil je toch alles nog een keer beleven: je kunt de viering terugkijken/terugluisteren via Kerkomroep en via het You Tube-kanaal van onze kerk.

Tenslotte: als je goed hebt geluisterd heb je Walter horen zeggen dat iemand de hete aardappel voor een ander uit het vuur haalt.
We begrepen wat hij bedoelde, maar hij haalde een aantal spreekwoorden door elkaar.
– iemand haalt kastanjes voor je uit het vuur
– iemand zit op hete kolen
– iemand speelt de hete aardappel aan iemand door of iemand praat met een hete aardappel in zijn keel.
Kastanjes, kolen of aardappels: het is hem vergeven.
Wij gaan hem missen.
En niet als kiespijn.

In de veertig dagen tijd hebben de zondagen een naam: vandaag is het zondag Oculi; dat is Latijn voor het woord ‘ogen’.
In de Catharinakerk ging emeritus predikant Harm Jan Meijer voor; het was fijn om hem weer eens te horen.
In zijn overdenking benoemde hij onze gezamenlijke zorgen over de tijd waarin wij leven en hij beschreef enkele details uit de oorlog die gevoerd wordt in Oekraïne.
Hoe donker het voelt voor ons in deze tijd en dat de nood, de angst en de zorgen maken dat mensen soms hun luiken sluiten en zich naar binnen keren.
Maar als wij ons niet meer verdiepen in wat er echt buiten speelt, als wij elkaar niet meer echt zien, dan gaat het mis.
Dan missen wij de verbinding, de verbinding met de medemens die iedereen nodig heeft.

De voorganger zette dat beeld kracht bij door ‘de gelijkenis van Joop‘.
Joop zit vanwege een spierziekte in een verpleeghuis en is gekluisterd aan zijn elektrische rolstoel.
Hij is voor alles hulp nodig en die hulp is er ook, maar die zorg is vastgelegd in protocollen.
Er is iemand die Joop helpt bij het eten, iemand die hem wast en aankleedt, iemand die zijn katheter spoelt en verwisselt en iemand die zorgt dat zijn rolstoel goed blijft functioneren.
Maar als je Joop vraagt hoe het met hem gaat zegt hij: “Ik zou zo graag gezien worden. Voor alles is ‘even’ tijd, maar wie heeft er tijd voor mij?”

Zien wij nog wat er gaande is om ons heen?
Wij kregen vanmorgen de opdracht mee om de naam van God te praktiseren.
Gebruik je oculi/ogen en kijk goed om je heen.
“GOD en GOED vallen samen. Waar wij proberen goed voor elkaar te zijn leven wij zoals God het heeft bedoeld.”
De predikant sloot zijn verhaal af met de woorden: ‘Mogen deze woorden licht brengen in het donker van de tijd.”

Maar een kerkdienst is meer dan een overdenking.
De symboliek van het liturgisch bloemstuk was treffend: in de krans zag je aan de beukentakken het dode blad, maar we zagen ook al knoppen. Er lijkt nog niets te gebeuren. De knoppen zijn klein en het oude blad is nog aanwezig. Hechten we zo aan het oude dat we bang zijn iets nieuws te beginnen?  Maar we zien ook de dikke knoppen van de klimhortensia als teken dat er nieuw leven komt.

Verder zongen we een onbekend, maar prachtig lied: 286 ‘Waar de mensen dwalen in het donker’ met dit mooie refrein:

Want het licht is sterker dan het donker
en het daglicht overwint de nacht
zoek je weg niet langer in het duister
keer je om en zie Gods nieuwe dag.

Wat deed mij het meest vanmorgen?
De meditatieve stilte na de overdenking en de mooie bewerking die Erwin Wiersinga daarna speelde van een koraal uit de Matthäuspassion; ik herkende de melodie van het stuk dat wij kennen als het lied “Is dat,  is dat mijn koning.”
Met zo’n viering  kunnen we de week weer in.

Gistermorgen waren we niet in Roden, maar we kregen toch alles mee van de kerkdienst in Op de Helte. Een bijzondere viering: een themaviering rond de muziek van Leonard Cohen met als titel ‘How the light gets in’.

Peter van de Peppel uit Assen was de voorganger en er werkte een groepje muzikanten/zangers uit de omgeving mee. Het is heel verfrissend om eens een kerkdienst te hebben waarin het heel anders dan anders toegaat.
We hoorden muziek van Cohen, we kregen informatie over de achtergrond van zijn teksten toegespitst op religieuze thema’s en we zagen video’s waarin de mens ‘Cohen’ werd belicht.
Gerard zei het het na de viering treffend: “Die Cohen was nou niet bepaald een Henk Glimlach”.
Daarom werd het ook beslist geen ‘praisedienst’, maar het stemde wel tot nadenken.

Eigenlijk ken ik niet zoveel muziek van Cohen.
Van vroeger herinner ik me ‘Suzan’ en van later ‘Take this waltz’ en ‘Halleluja’, het meest bekende lied van hem dat natuurlijk gistermorgen ook met de gemeente werd gezongen.
Op dit blog licht ik een lied uit dat ik nog niet kende: ‘The story of Isaac’.
Het lied is gebaseerd op het bekende verhaal van Abraham, die in opdracht van God zijn enige zoon Izaak moet offeren. Als de vader het mes heft om zijn zoon te doden, wordt dit verhinderd door een engel.  Op deze manier wil God de loyaliteit van Abraham testen.  Leonard Cohen heeft grote moeite met dit verhaal uit de bijbel;  in dit lied verplaatst hij zich naar de negenjarige jongen die hij zelf was: op die leeftijd verloor hij zijn vader.
Stel je voor dat je vader je wil vermoorden.
Dat hij je wil opofferen voor God.
Daar vinden wij wel wat van en ook Cohen zelf had grote moeite met dit verhaal.
Hij schreef met ‘The story of Isaac’ een anti-oorlogslied, specifiek bij de Vietnamoorlog.
Het gaat er over dat kinderen/jonge mannen worden opgeofferd ten behoeve van de oudere generatie.
“Jij, die nu altaren bouwt voor het opofferen van kinderen: doe het niet!’ waarschuwt Cohen in dit lied.
“Maar” zei de voorganger gistermorgen “denk niet dat dat nu niet meer gebeurt”
Ook wij offeren kinderen.
Aan de oorlogsindustrie.
Aan de sex-industrie.
Je kunt zelf ook vast nog wel een paar voorbeelden bedenken, waarbij kinderen worden gemangeld/opgeofferd voor het systeem dat wij in onze maatschappij zelf in stand houden.
En dit was nog maar één lied.

Je kunt de viering terugkijken/terugluisteren via Kerkomroep en via het You Tube-kanaal van onze kerk.

“En ineens was er deze week 800 miljard beschikbaar voor de herbewapening van Europa.
Geregeld in een week tijd met grote urgentie, omdat het over oorlog gaat en over onze veiligheid.
Maar als het om de aarde gaat…..”

Zo begon Sybrand van Dijk aan de overdenking in de viering van gistermorgen.
Die was mede-georganiseerd door de werkgroep Groene Kerk.
Wat de dominee ons vertelde voelde ongemakkelijk, want we hebben allemaal kilo’s boter op ons hoofd als het om het uitputten van de aarde gaat. Ik citeer een paar zinnen:
“We weten het allemaal heel goed, maar we hebben er helemaal geen zin in. We verzinnen smoezen en stellen maar uit.”
“Wij lazen vanmorgen de 10 geboden en hoorden ‘Gij zult niet stelen’, maar wij stelen van de aarde, want wij geven niets terug van wat wij eruit halen.”
Het was een bevlogen betoog en ik kan het allemaal niet in dit blog benoemen, maar het is beslist de moeite waard om deze kerkdienst even terug te kijken.

Tijdens de collecte werd er niet alleen geld ingezameld, maar er werd ook iets uitgedeeld: een briefje met 9 duurzame tips die je eenvoudig kunt toepassen in je eigen leven.
Maar er waren te weinig briefjes….. ik denk in het kader van duurzaamheid. Maar er werden foto’s van gemaakt en doorgeappt, zodat iedereen toch de tips tot zich kon nemen. Als service van de zaak gaan ze ook als afbeelding op dit blog: er op klikken voor een vergroting.

Het was gistermorgen de eerste zondag van de 40-dagen tijd. Aan het begin besteedde de predikant aandacht aan de liturgische bloemschikking: het basisstuk dat tot Pasen met ons mee zal gaan en wekelijks zal worden aangepast. We zien een rommelig nest gemaakt van oude en nieuwe ranken en takken. Door deze rommel heen ranken van klimop. In dit nest ligt een ei. Gedachte daarbij is: uit het oude kan iets nieuws komen, ook al lijkt het nu nog hopeloos. God is nabij. Geef het goede nieuwe, tijd van aandacht.

De liederen die onze cantorij zong in deze viering waren ook afgestemd op het begin van deze vastenperiode.
Een mooie diversiteit van liederen, waarbij de solo van Karel in het kyriëlied indruk maakte.
Toch even terugluisteren dus, deze dienst.

Vlak voor de zegen maakte Sybrand van Dijk ons nog attent op het fenomeen ‘boerengeriefbosje’; daar had ik nog nooit van gehoord.
Het zijn bosjes waarin de boer hout liet groeien dat hij nodig had voor zijn boerderij: takken voor bezems en borstels, dikkere takken voor hekjes en afzettingen en dikke bomen om balken van te maken voor het bouwen en/of herstellen van schuren.
De boer zag nooit de dikke bomen die groeiden uit de jonge aanwas die hij plantte: dat hout werd pas geoogst door zijn kleinzoon.
“Als we nou zo weer leerden leven, dat er niet alleen vandaag, maar ook morgen en overmorgen is.”
Een mooi beeld.
Na de dienst vroeg ik Remmelt (oet Dwingel) of hij dat fenomeen ook kende.
Het bleek dat hij zelfs eigenaar van zo’n geriefbos was; een perceeltje van ongeveer een halve hectare.
Weer wat geleerd.

“Je herkent dit beeld vast wel: een leerling heeft iets fout gedaan in de klas. De meester wenkt hem naar voren, laat het kind de hand uitsteken en vervolgens krijgt het kind een pets met een lineaal op die hand. Dit beeld geeft de machtsverhoudingen goed weer. Stel je nou voor dat het kind na die tik op de ene hand ook de andere hand zou uitsteken?”
Deze woorden werden gistermorgen door dominee Walter Meijles uitgesproken in de ochtendviering.
Daarin stond een gedeelte uit de bergrede centraal, waarin Jezus zegt “Als iemand je op je linkerwang slaat, draai hem dan ook je rechterwang toe”.
Wat hij daarover zei had ik al eerder gehoord in een overdenking van Theo van Beijeren in 2019.
Wie schrijft die blijft; daarover schreef ik destijds een blog*, dus ik kan het hier citeren:
“Jezus zegt: ‘Als iemand je op de wang slaat, bied hem dan ook de andere wang aan.’
We hoorden dat deze uitspraak niet bedoeld is als ‘Laat maar over je heen lopen’, maar meer als een manier van in het leven staan.
Als iemand je met kwade opzet onheus bejegent, reageer dan niet op dezelfde manier, maar reageer met liefde.
Vaak rekent de andere partij daar niet op, die verwacht op zijn actie een re-actie; heel vaak haal je, door niet gelijk boos te reageren, de angel uit de situatie.
Voor ruzie zijn immers altijd twee partijen nodig.

Als je hebt over ‘wat kan je nou met een kerkdienst in het dagelijks leven’ dan is dit zo’n verhaal dat me bij zal blijven, omdat het me helpt om mijn houding te bepalen tegenover de grove manier waarop de rijken (Trump, Poetin, Musk) op dit moment te keer gaan en hun wil opleggen aan de wereld.
Dan kun je je afvragen: “Wat kan ik daar nou aan doen? Het gebeurt!”
Dat vraag ik me ook herhaaldelijk af.
Wat dit verhaal me leert is dat je moet vasthouden aan de boodschap van liefde die we vanmorgen weer hoorden.
We moeten moedig zijn en niet meegaan me de meute ‘omdat we nu eenmaal geen keuze hebben’.
Niet meelachen om grapjes over transgenders.
Moslims niet wegzetten als aanhangers van een achterlijke godsdienst.
De ‘oog-om-oog-tand-om-tand’-gedachte afzweren en wraakgevoelens onderdrukken.
En reken maar dat dát moeilijk is en dat dat ook niet altijd lukt.
Best ingewikkeld allemaal.

Het mooiste lied van vanmorgen (naast het mooie, niet helemaal uitgespeelde stuk dat Erwin speelde tijdens de collecte) vond ik lied 845 met als subtitel ‘Tijd van leven’.
Hierbij de tekst van couplet 3:

Wie aan dit bestaan verloren
nieuw begin heeft afgezworen
wie het houdt bij wat hij heeft
sterven zal hij, ongeleefd.
Tijd van leven om met velen
brood en ademtocht te delen
wie niet geeft om zelfbehoud
leven vindt hij honderdvoud.

Zoals  Rutger Bregman ook zegt in ‘De meeste mensen deugen’: ‘Van de mooiste dingen in het leven krijg je alleen maar meer als je ze weggeeft: vertrouwen, vriendschap en vrede’.

* Hele blog lezen? Hierbij een link naar ‘Mét orgel zingen’  uit 2019.
Wil je weten waarom er een afbeelding van Mahatma Gandhi bij dit blog staat?
Je kunt deze viering terugluisteren via Kerkomroep en via het You Tube-kanaal van onze kerk.