Vorige week schreef ik al over het overlijden van mijn oom Albert. Natuurlijk had ik tante Lammie aan de telefoon gehad en ook neef René had ik al gesproken, maar dan zie je ze niet en blijft het verdriet meer op afstand.
Vrijdag gingen mijn broer en ik met z’n tweeën naar Bleiswijk voor de uitvaartplechtigheid. Men had maar 75 mensen mogen uitnodigen vanwege de coronamaatregelen, maar niet alle genodigden waren gekomen, zodat er toch nog lege plekken waren. Teleurstellend, maar een probleem dat vaak voorkomt tijdens deze pandemie.
Het afscheid deed me in alles denken aan de uitvaart van mijn ouders. Een traditionele kerkdienst vanuit de hervormde kerk, een fotooverzicht van zijn leven, dezelfde schriftlezing (het huis van mijn vader heeft vele woningen), bekende liederen en toespraken van zijn zoon, dochter en schoonzoon. Het verdriet was zichtbaar en hoorbaar bij hun verhalen. We hoorden hoe het overlijden het gezin was overkomen en hoe het er had ingehakt, ze vertelden hoe belangrijk hij voor hen was en wat hij voor hen had betekend. Na de overdenking zongen we het lievelingslied van mijn moeder ‘Mijn Jezus ik hou van u.’ Meezingen gaat dan niet.
Na de dienst, dus nog voor we naar het kerkhof gingen, was er gelegenheid om de familie te condoleren. Maar hoe moet dat als je elkaar niet mag vasthouden? Ik hield de afstand vol tot halverwege het rijtje; daar stond mijn neef, een grote man met zoveel verdriet. Geen zoen, geen hand, maar even de armen om elkaar heen. Bij nicht naast hem idem dito. Wat een armoede als je bij een overlijden niet voluit samen kunt rouwen zoals je dat gewend bent te doen. Van anderen die een dierbare hebben verloren in de afgelopen anderhalf jaar had ik dit soort verhalen al gehoord, nu heb ik aan den lijve ondervonden hoe dat schrijnt: afgepast en afgemeten afscheid nemen.
Toen we terugkwamen van de begraafplaats zaten we met een klein deel van mijn moeders familie aan de koffie met broodjes en soep. We haalden samen wat herinneringen op en vroegen ons hardop af: ” Hoe is het toch mogelijk dat iemand die nog nooit in het ziekenhuis heeft gelegen, altijd blaakte van gezondheid en twee keer gevaccineerd is toch in anderhalve week kan overlijden?” Het bleek dat hij bijna geen antistoffen meer in zijn bloed had. Zijn schoonzoon zei: “Als ze eerder met die boosterprikken waren begonnen…. ” Hij maakte zijn zin niet af, maar de tranen in zijn ogen zeiden genoeg.
Toen we begin 2019 afscheid namen van mijn moeders broer oom Henk zei ik tegen René: we zien elkaar alleen maar in zulke verdrietige omstandigheden; we moeten nodig íets voor de familie organiseren met bitterballen. Door Gerard’s stamceltraject en de coronapandemie was dat er nog niet van gekomen. Vrijdag namen we afscheid van elkaar met de belofte dat we dat in 2022 gaan proberen. (Hebben we gedaan, hierbij een link naar het blog over de Boelen Bitterbal Bijeenkomst.)
We kregen een klein cadeautje mee: een pakketje met een theezakje, een chocolaatje en een kaarsje. Dat stak ik vrijdagavond aan. Een verdrietige maar ook waardevolle dag. Tenslotte nog wat toepasselijke links:
Venice met het troostrijke lied The familytree will allways grow
Ome Albert en tante Lammie 50 jaar getrouwd op 2 april 2017: Waardevolle familiecontacten.
Afscheid ome Henk in januari 2019: Hij kwam er altijd weer bovenop.
