De betekenis van het woord ‘ontreddering’ is algehele verwarring. Daar moest ik aan denken toen ik de dankdienst van Berthy Bouwman terugkeek. Zij overleed afgelopen zondag plotseling op 74 jarige leeftijd. Complicerende factor: haar man Peter lijdt aan darmkanker en is ernstig ziek.
Twee keer in mijn leven ben ik van nabij geconfronteerd met een onverwacht overlijden: toen ik 9 was overleed mijn oma (62) en toen ik 47 was stierf mijn vader (75). De ontreddering die ons daarbij overviel staat mij na al die jaren nog helder voor de geest en dat was ook wat ik zag bij de nabestaanden van Berthy. Haar zonen, haar kleinkinderen en haar zus kwamen aan het woord en het ongeloof over haar overlijden was tastbaar. “Dat we nou nooit meer… ”
Algehele verwarring.
We kunnen toch niet zonder haar.
Peter en Berthy maken deel uit van onze PKN-gemeente; ik kende Berthy niet goed, want we zaten niet in elkaars clubjes (cantorij, vrouwenvereniging), maar ik sprak haar wel eens tijdens de koffie na een viering. Uit de plechtigheid kwam het beeld naar voren van een ‘La mama’ voor haar gezin; een vrouw die er altijd was, een vanzelfsprekende aanwezigheid, een stabiele factor die zorgde voor structuur aan de hand van de uit de jaren 50 en 60 stammende drie R’s: rust, reinheid en regelmaat.
Drie emotionele zonen, die alle drie hun eigen verhaal over hun moeder vertelden.
Die vonden dat iedereen moest weten hoe bijzonder hun moeder was en wat zij voor ieder van hen afzonderlijk betekend had.
Voor op de orde van dienst stond een tekening van een paar schoenen. Berthy had zeker creatieve gaven, maar die had ze pas op latere leeftijd ontdekt. Dat ze kon tekenen en schilderen ontdekte ze na een workshop, waarna ze met een klein clubje verder ging om zich te bekwamen in de technieken. Ze had haar zus de tekening die ze had gemaakt van haar schoenen twee weken geleden laten zien. Ze was zelf tevreden over het resultaat. ‘Niks meer aan doen ‘ had ze erover gezegd.
Voor haar zus was het ontroerend om juist die tekening op de orde van dienst weer terug te zien.
Het voorbereiden van een rouwdienst geeft in een periode van ontreddering een houvast.
De grote lijnen liggen vast, de invulling doe je met de naaste familie.
In dit afscheid herkende ik de troost die zo’n kerkdienst geeft; je vindt handvatten om het immense verdriet te hanteren en te kanaliseren.
Het is een gezamenlijk begin van de rouwverwerking.
Liefde houdt niet op waar leven eindigt; Berthy zal nog heel lang ‘La mama’ voor haar gezin blijven.
Geef een reactie