13 december: BW 106 – Actus Tragicus.

In deze periode met heel veel ‘sleighbells, Santa Clause & Christmas’ om ons heen vandaag even iets heel anders.
In mei deed ‘onze’ cantor Karel Stegeman examen; toen schreef ik al over het wonderschone laatste stuk van zijn examenconcert.

Het laatste stuk van het concert was de cantate van Johann Sebastian Bach BWV 106 ‘Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit’.
Tijdens het eerste instrumentale ‘Sonatine’ had ik al een zakdoek nodig: dat kwam door de twee blokfluiten die in dat stuk een hoofdrol spelen. Ontroerend mooie muziek. Ook later, toen de bas solo zong en de vrouwenstemmen hem zacht begeleidden hield ik het niet droog; muziek kan zo in je ziel binnenkomen.
Het was net zoals Karel na afloop zelf al zei: “Het is eigenlijk een toets, maar het is ook een feestje!”

Ik kende het stuk niet, die avond hoorde ik het voor het eerst.
Eenmaal thuis zocht ik het gelijk op op Spotify en zette het op de afspeellijst ‘Klassiek – Favorieten’.
Zo hoorde ik het vaker en hoe vaker ik het hoorde, hoe mooier het werd.
Deze cantate wordt ook wel ‘Actus Tragicus’ genoemd. Het is één van de bekendste werken van Bach en werd voor het eerst uitgevoerd op 14 augustus 1707. Het is geschreven voor een kleine bezetting: een klein orkest van (2 blokfluiten, 2 gamba’s en een basso continuo) met de vier klassieke solostemmen (bas, tenor, alt en sopraan).
In de cantate staat het sterven van de mens centraal; steeds komt het ‘memento mori’ weer naar voren: ‘Ach Heer, leer ons bedenken dat wij eenmaal sterven moeten’ , ‘Stel orde op zaken, want je zult sterven en niet in leven blijven’ en ‘Het is het oude verbond: mens, je moet sterven’. Op het laatst wordt het sterven muzikaal verwoord als een vredig binnengaan in het paradijs.

Johann Sebastian Bach

Vandaag zet ik deze ‘Trauer-cantate’ in de schijnwerpers op mijn website.
Ik heb gekozen voor de uitvoering die te vinden is op de website van de Nederlandse Bachvereniging: hierbij de link 

Dit zegt de Bach-vereniging er zelf over:
Beroemd, eigenaardig, bijzonder mooi, betekenisvol – er valt heel veel te zeggen over de combinatie van instrumenten die Bach hier gebruikt in zijn cantate ‘Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit’, hier uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging voor All of Bach. In elk geval is de bezetting niet alledaags. De violen schitteren door afwezigheid, maar er spelen wel twee blokfluiten en twee viola da gamba’s. Zij zorgen voor een zachte, troostrijke en soms haast hemelse klank.