In augustus begon ik met een nieuwe serie over de stad Groningen, naar aanleiding van een boekje met oude lichtdrukken dat ik kreeg van Joop en Essina. Deel 1 gemist? Hierbij een link naar dat blog over ‘het gezicht op Groningen vanaf de westzijde’.

Het verhaal van vandaag gaat over de A-Poort.
Op de eerste afbeelding zie je de ‘Binnen-Apoort met omgeving, van de buitenzijde gezien.’
De eerste vraag die bij me opkwam bij deze afbeelding was: “Twee poorten? Een binnen- en een buitenpoort?”
Op internet ging ik op onderzoek uit.
Een vestingstad had vroeger een stadsmuur, met daarin een aantal poorten. Die waren op strategische plaatsen in de muur gemaakt, zodat het verkeer goed kon doorstromen. Die poorten gingen ’s avonds op slot, maar je kon dan toch nog door een klein onder-poortje de stad binnenkomen. Die torens waren handig, want vandaaruit kon je de omgeving in de gaten houden en je verweren tegen vijanden die stad probeerden aan te vallen.
Groningen was tot 1874 een vestingstad en in haar stadsmuur zaten zeven buitenpoorten. Daarnaast waren er in de loop van jaren een aantal binnen-poorten ontstaan: dat waren oudere poorten die door het naar buiten verleggen van de stadsmuur hun toegangsfunctie hadden verloren, maar die nog wel gebruikt werden, bijvoorbeeld als gevangenis.

Er zijn in de loop van de eeuwen in Groningen wel vier A-poorten geweest; het was de poort waar je doorkwam als je vanuit het in 1192 gestichte klooster van Aduard kwam. Op de website ‘de Geschiedenis Bibliotheek van Groningen’ vond ik een geweldig artikel over de A-poort met kaartjes, oude foto’s en een duidelijke uitleg. Ook nieuwsgierig? Hierbij een link naar dat artikel.

Op de tweede afbeelding zie nog een keer de Apoort, maar nu heel klein, in de verte.
(Als je op de afbeeldingen klikt komen ze groot in beeld).
‘Hoendiep buiten de Apoort’ staat bij de teekening van C. Pronk uit 1754.
Je ziet het kanaal met de weg ernaast die naar de poort toeloopt.
Achter de buitenpoort zie je de binnenpoort er bovenuit steken.
Links van de poort zie je de toren van de Martinikerk, meer naar rechts staat de A-kerk.
In 1754 was er dus best al veel bebouwing buiten de oude stadsmuren, dat is goed te zien op deze prent.
Het was toen al wat minder onveilig buiten de stadsmuren. Rijke mensen bouwden buiten de stad buitenhuizen en legden parken aan. De oude vestingmuren met hun poorten en torens werden ontmanteld.  Dat daarbij oude bouwwerken werden gesloopt werd destijds niet als een bezwaar beschouwd: mensen hadden er weinig belangstelling voor, ze werden destijds als nutteloos beschouwd. Vooral de poorten stonden in de weg; met hun smalle doorgang hinderden die de doorstroom van het toenemende verkeer.

Er is van alle poorten die Groningen ooit heeft gehad maar één overgebleven.
Helaas staat die niet meer in Groningen, maar in de tuin van het Rijksmuseum in Amsterdam.
Meer weten? Hierbij een link naar een artikel op de website ‘Nazatendevries.nl’ over de geschiedenis van de Herepoort en hoe die in Amsterdam terechtkwam.