Categorie: Streektaol Pagina 1 van 15

Dinsdagmiddag vief november zaten we met meer dan twintig vrouwen bij mekaar op de eerste dinsdag van de maond: Holy Stitch.
Daor heb ik toen niet over schreven, want die middag belde Gerard dat Henri vermist was en daornao kun ik mij niet meer concentreren op wat dan ok.
Een blog over Holy Stitch komp der niet meer, maor der was wel wat aans die middag dat ik vandage under de aandacht wil brengen.
Het was een krantenknipsel dat ik kreeg van Sjoukje die middag.
“Dit is een mooi verhaol over handwarken; misschien mooi um straks eem veur te lezen?”
Ik las het vluchtig deur en gaf Sjoukje groot geliek: wát een mooi verhaol en wat toepasselijk um het bij dizze club veur te lezen.
Het gung namelijk over handwarken van vrogger op de legere schoele.
Met zinnen over de muite die het kostte ‘zwieterige, strakgebreide stukkies’, over de ofguunst op ‘die verrekte jongen die naor het handenarbeidlokaal möchten’, en de beschrieving van heur eigen borduurwark ‘groezelig, zenuwachtig en ongeliek.’
De mooiste zin was: ‘Ik vuulde mit grote treurigheid, dat het bargofwaorts gung mit oons vrouwen….’
Bi’j 60-plus en vrouw, dan herken ie alles uut dit verhaol.
A’j op de ofbielding klikt komp e groot in beeld, maor ie kunt ok klikken op dizze link Nuttige handwarken, dan ko’j bij een PDF.
Helaas heb ik niet kunnen achterhalen wie dit verhaol schreven hef, Sjoukje zee dat ze ’t al meer in dan twintig jaor in de la had liggen.
Is der iene die ’t wet? Geef het eem deur, dan zet ik heur name der bij. Ere wie ere toekomp.

San Martino in de dom in Lucca.

Undertussen was het maandag ok Sint Meerten.
Die heilige kwamen wij nog tegen in Lucca in de dom daor die naor hum nuumd is: Duomo Di San Martino.
Dit jaor haar ik gien bargen soekelao kocht, maor kleine spullegies zoas gel-pennen, ballonnen, gummegies, dieren, kleurboekjes en zukswat. Daor haar ik allemaol kleine kedoogies van maakt en as der kinder bij de deure kwamen möchten ze een pakkie grabbelen.
“Stop maor in joen tasse, a’j thuus bint much ie ’t pas uutpakken”.
Ik weet niet hoe ’t bij jullie was, maor wij hebt niet veul kinder had.
Het weide slim en het regende: gien mooi weer um bij de pad te lopen.
As ik soekelao kocht haar, dan hadden wij (lees Gerard) dat allemaole opeten moeten, maor nou kun ik de grabbelton op zolder zetten: die haal ik volgend jaor op 10 november wel weer teveurschien.
Veurige weke dinsdag verscheen der ok een verhaol van mij in de Krant bij de rubriek Moi Noordenveld.
Daorin schreef ik ok over Sint Meerten under de titel ‘Hagelslag’.
Woon ie niet in de buurte en wo’j ’t toch eem lezen? Hierbij een link naor mien bijdrage: Hagelslag

Netuurlijk ben ik niet de ienige die wel ies wat in het Drents schref; lees maor ies een ‘Zinnig’.
Vandage schrief ik over een collega-schriever: Freerk Wiechers.
Hij is de vader van mien schoonzus Ali en a’j al een poossie met mij metleest he’j al wel ies een verhaol van zien haand lezen.
Hij was namelijk ‘Lezer van de maond in juli 2020. Klik hier veur zien bijdrage destieds.
Freerk schref in zien eigen variant van het Nedersaksisch, het Drents dat praot wordt in Dwingel en omstreken; hij woont in Eemster.
In 2016 schreef ik een blog over de innige vriendschap van oonze dochter Carlijn en Rick, zeun van Roelof en Ali.
Daorin linkte ik naor het verhaal van hum dat ‘Filistijnen’. hiette; daorin schref e over zien kleinzeunen die een nichie (oonze Carlijn dus) op bezuuk kregen. Beneid naor wat Freerk toen schreef? Hierbij een link naor dat blog.

Ofgelopen zomer kreeg ik van Ali een puute met tiedschriften (Royalty, Vorsten etc.) en daor zat ok een boek in. De titel van het boek was ‘Dreints tableau’ en het was schreven deur Freerk Wiechers. Hij haar het in eigen beheer laoten drukken en ik kreeg een exemplaar; daor was ik wies met. In zien veurwoord schref e:  

De titel van dit boek vrag meugelijk enige toelichting.
Op de foto van de omslag stao ik onmiskenbaor ofbeeld as jager.
Nao een jachtdag wordt het bemachtigde wild met respect uutlegd, zodat men nog eem kan naogenieten van de kansen die beuden bint en vake benut. Daorna wordt het wild verdield under de jagers. Dit ritueel wordt ‘het tableau uutleggen’ nuumd.
Ik heb de ofgelopen jaoren artikelties schreven, als het ware ‘scheuten’ veur de buurtkraante ‘Eemshoorn’ en ‘het Drents Jagersblad’. Het leek mij mooi um in de stijl van de jacht dizze bundeling het ‘uutleggen van het tableau’ te nuumen.

Freerk.

Het bint mooie verhaolen.
En ok verhaolen over de jacht, een underwarp waor as ik nou nooit over schrief!
A’j de schriever kent, dan heur ie hum praoten in zien mooie Dwingeler streektaol.
Um een idee te kriegen van wat der zoal in het boek stiet, heb ik der ien verhaol uutlicht.
“Uut de tied’ stiet der boven.

A’j de ofbeeldings klikt dan komt ze groot in beeld; dan ku’j het verhaol goed lezen.

Vandaog het vervolg van Willems gastblog van ofgelopen zaoterdag:

Ienmaol as kok an ’t wark gung ’t allemaol wal. Toen ha’k wat minder vaak straf, maor over was’t ok niet. De reden veur straf bleven in mien ogen aaid onbenullig; miesttied was ’t gebrek an respect veur een ‘hoge’. Het miest sprekende veurbeeld hiervan was da’k een keer mien grote baos – de voedingsofficier-  oetlacht har. De beste man was net nei bij oes en wus nog niet goed hoe e zuch gedragen mus. Dit even veur zien verdediging.

Samen met mien maot ha’k de vrogge dienst dreid en was daorum um half dree vrij. ’t Was hiel mooi weer en wij zaten met zien beiden nog even lekker in ’t zunnegie op het laad-en losperron van de keuken toen die voedingsofficier veurbij kwam. Kennelijk har de man verwacht daw spontaan in ’t èende sprungen en hum op militaire wieze groetten. Dat deew niet, starker nog, wij keken nog niet op of um. Op zien beetie zoere opmarking van “Ik zou maar niet groeten als er een officier voorbij komt”, zee mien maot hiel dreug “dat deew toch ok niet luitenant” en kek de man  hiel unschuldig an. ’t Zul allemaol nog wal goed gaon weden a’k niet keken har. Dan ha’k ok niet zien dat de man keek as een bok wel braanekkels en kribbels tegeliek vret. Da’k daorum begunde te lachen maakte zien stemming der niet beter op. Ik gung op rapport. Mien gebrek an militair respect was oeteindelijk weer goed veur een week “licht”.  Niet dat mij dat wat schelen kun, want ik har toch dienst dat weekèende.

In principe kreej alle kleren van de dienst; ok ’t undergoed. Maor ’t zat niet lekker as ’t kruus van de underboks je zowat op de knienen hung en de bovenboks je wat krap in ’t kruus zat. Een combinatie wel opvallend vaak veur kwam. Het ienige pak wat op maot maakt weur was het pak daj andoen mussen aj met verlof gungen; je ‘eerste grijs’ dat paste dan ok perfect.

Een verhaal apart bent mien schoenen; de militaire kissies. Tussen mien linker en rechter voet zit een beheurlijk groot verschil. ’t Is meer as ien maot. Op de middag van de tweede of daarde dag zulden wij de schoenen kriegen en mussen oes de voeten opmeten worden; de rechtervoet. Toen’k tegen die sergeant-schoemaker zee dat mien linkervoet groter was as mien rechter kreeg ik de historische woorden te heuren  “Oliebol, denk jij het beter te weten dan ik”. Nou wa’k inderdaod die miening toedaon, maor duurde dat toen nog niet zo rechtoet te zeggen. Ik dus braaf mien rechtervoet opmeten laoten en dacht bij mijzölf ik zeg de goeie maot wal tegen die schoenenoetdieler. Dat was een beetie naïef van mij, want ik har toen al weten kunt dat der vanoetgaon wordt daj dom geboren en simpel wiegd bent en je niks bijbracht is in de tied veurdaj in dienst kwamen. Toch nog maor even prebeerd um de linkervoet opmeten te kriegen, maor toen kree’k van de meetsoldaot te heuren dat e de rechtervoet op mus meten en niet de linker. Ik kreeg in ieder geval een papiertie met daorop “44 M” in de haand drukt en daormet mus ik een taofel wieder, waora’k de schoenen kriegen zul. Ik dus maor de veul te kleine schoenen ophalen en nao ze oetpakt te hebben an de sergeant zien laoten dat ze veul te klein waren. “Dan moet je maar opnieuw meten”.

Aj nou deinkt dat ze dan je linkervoet opmeet bi’j veul te gauw veur militaire dienst. Opnei wolden ze allent maor mien rechtervoet opmeten. ’t Gevolg was da’k wèer met een maot 44M opscheept weur. Um een lang verhaal kört te maken, nao de daarde keer maot 44M kwamen ze eindelijk op de gedachte dat der mèer an de haand was as een meetfout en an ’t èende van de middag ha’k eindelijk schoenen wel mij wal pasten; maot 46, dezölfde maot as mien burgerschoenen.

Wa’k een hiele middag drok west um een paar schoenen te kriegen.
Op dat moment begunde bij mij de twiefel al toe te slaon; moe’k mij doodlachen of doodargern.
Een  besluut daorover he’k toen niet neumen.
Jaoren later, bij een EHBO-cursus, he’k leerd dat zuks as een levensreddende handeling zien wordt.

Het thema van de Zinnig van augustus was ‘Schatten’.
Wat veur verhaol moe’j bij dat thema schrieven? Waor denk ik an bij ‘een schat’?
Ik mus denken an oonze jongste dochter Carlijn, die een poossie heur lievelingsknuffeltie kwiet was.
Och man, wat een verdriet en wat een gemis.
Ooit haar ik daor al ies een blog over schreven under de titel: ‘Teruggevonden‘, want gelukkig kwam het ding nao een paor weken weer boven water.

Het blog was in het Nederlands schreven en der zat nog een aander verhaal an vaste, dus ik mus het herschrieven en vertaolen. In mei stuurde ik het naor de redactie van Zinnig en in juli kreeg ik bericht: mien inzending was uutkeuzen veur publicatie!
Mooi ja, wies met.
Wo’j ’t ok eem lezen?
Hierbij een link naor een PDF: Terugvunden

Vereerd vuul ik mij, want het verhaol dat ik schreef bij het thema ‘Stienen’ is selecteerd veur de Zinnig van juni.
Veurige weke veul het blad bij oons op de deurmatte.

Stienen.
Waor denk ie dan an?
In mien heufd combineerde mien brein de grote stienen van hunebedden met de grafstien van mien va en moe, de stienfebriek Roelfsema waor mien va altied warkt hef en de fossiele stienen die ik van hum kreeg.
Ik schreef het verhaol ‘Olle stienen’ en a’j een vaste lezer bint  van mien blog dan komp het je vast bekend veur, want het giet over mien liefde veur geschiedenis en de rol die mien va daorin speuld hef.

Toen ik bericht kreeg dat het publiceerd zol worden in de Zinnig kreeg ik de vraog of ik aandere titel kön verzinnen.
Bij het thema waren meer gedichten en proza instuurd met een titel waor het woord ‘Stienen’ in zat en dat wollen ze liever niet bij de redactie.
Daorum stiet het verhaol nou under de titel ‘Heilige Stätten’ in het Drentse tiedschrift.
Een persoonlijk verhaol; hierbij een link naor een PDF Heilige Statten

Opschrieven is wat aans as veurlezen.
Toen ik eind mei tiedens ‘het Uurtie Drents’ dit verhaol veur het eerst veurlas overveul mij an ’t einde de emotie.
2008 liekt al hiel lange leden en het verlies van mien olders heb ik al lang verwarkt.
De gevulige snaor zit em in de heimwee.
Kun ik nog maor ien keer……….

Bij de ‘Activiteitenmarkt’ van oonze PKN-gemiente zaten wij in Den Bosch met de Bossche bollen van Jan de Groot en de mega-borrelplank.
Maor wij waren der toch een beetie bij, want ik beud twee activiteiten an waor as meinsen zöch veur können inschrieven.
Ién daorvan was ‘Een uurtie Drents’; zu’n markt vin ik een mooie gelegenheid um het Drents  positief under de aandacht te brengen.
Gustermidddag zaten de deelnemers bij mij um de taovel in oonze woonkeuken; veurnamelijk Roners, maor ik haar waorömpel ok een gast uut Hieken! Ze haaren allemaol € 5,-  betaold veur het goeie doel, namelijk het wark van Father Petru in het dorp Ulmu in Moldavië.

Dat uurtie is zo invuld.
In de loop van de jaoren heb ik al mooi wat Drentse verhaolen verzaomeld en verder moet de anwezigen ok zölf an ’t wark.
Netuurlijk vertel ik op zu’n middag ok over ‘mien held’ Daniël Lohues en laot ik een liedtie van hum heuren: ‘Denk dat ik toch maor nie kom’.
Daor vertel ik dan bij wat ik daor ooit al ies over in dit blog schreef in 2016 over die pleister die der te langzoam of giet.
Ok vertelde ik het verhaal over oonze onvolprezen conciërge Schuttrups op de MAVO in Smilde en over Willem die in het Martiniziekenhuus tegenover mij lag. Ién van de gasten haar dat verhaol ooit uutknipt uut de Krant waor het toen in stun en kende het nog!

Veur het interactieve gedielte haar ik een vieftal Drentse spreekwoorden uutzöcht, bijveurbeeld het spreekwoord over de motte uut de titel van dit blog. Verder vreug ik of ze wel wussen wat een hakkenkruk was? En een kniepstuuver? En een koenavvel? *

We sleuten de middag of met het samen zingen van het neie Drentse volklied dat Anne Doornbos maakt hef.
Dat hef e schreven op de olde melodie, dus iederiene kön het zo metzingen.
Wo’j ’t ok eem zingen?
Hierbij een link naor het PDF met de tekst: 2024.05.30 Nei Drèents volkslied

En natuurlijk reup ik wat ik altied al zeg: het is slim belangriek dat wij het Nedersaksisch met mekaar te blieft praoten; Grunnigers, Twenten, Achterhoekers, het mak niet uut, ie kunt mekaar goed verstaon, het klinkt allent wat aans.
Beneid naor het veurige ‘Uurtie Drents’?
Hierbij een link naor het blog dat ik daor toen over schreef: Krooje? Spetterkeersie?

* Een motte is een vrouwelijk varken. A’j ’t zo drok hebt as een motte met ien bigge, dan doe’j allent maor drok en he’j in feite niks te doen.
Een hakkenkruk is een stuntelaar, een kniepstuuver is een gierigaard en een koenavvel is een stommerik, deur Gerard ook wel ‘dogge’ nuumd.

Denk ie nou bij dit verhaol: ik wol bij oons ok wal ies zu’n Uurtie Drents organiseren?
Dat kan! A’j niet  bij mien sociale contacten heurt, dan ku’j altied een reactie sturen via de knop ‘reageren’ under an elk blog.
Ie moet dan de getallen die daor staot in het vakkie daorunder typen. (dat is um te veurkommen dat ik spam krieg van robots….)
Veurbield: 2, vier een een 6 , dan moe’n typen 2 4 1 1 6.
In het vak daorunder schrief ie dan joen reactie en as ’t klaor is druk ie op ‘reactie plaatsen’
Joen reactie komp binnen via mien email. Die publiceer ik dan niet bij de reacties in de rechterkantlijn, maor dan neem ik via de mail contact met joe op.

“Mien moe, hè, dat was toch zu’n hemmel meinse!”
Dit is een tekst van Roel Reijntjes, ooit uutspreuken in een column op de radio.
Dat is Nedersaksisch veur: de moeder van Roel was barre schoon en netties.
Een opgeruumd huus en altied an ’t boenen en poetsen.

Mien moe was ok zu’n meinse.
Dat haar ze leerd van heur moe, vrouw Boelen.
In Emmerkepas, waor mien moe opgruide, stun mien oma bekend as ‘zo schoon as sukker’.
“Bij vrouw Boelen ku’j van de vloer eten” haar de bakker ooit ies zegt en daor was oma trots op.
De dochters (mien moe en heur vier zusters) deuden heur uuterste best um de goede naam van oma op het gebied van het huusholden hoog te holden. A’j ‘een Boelentje‘ bint dan he’j de boel der altied nuver  bijliggen en dan vin ie der ok wat van as een aander dat niet hef.

Ik ben niet zu’n meinse.
Waarschijnlijk heb ik de mieste genen van de kaante van mien va. Oma Vrieswijk deu heur huusholden netuurlijk wel, maor zat ok graag te handwarken. Was ze an ’t stofzoegen en kwam der vollek, dan was ze bliede dat ze het ding an de kaante kun zetten: “Gezellig ja! Kom der in. Ik zet thee.”
Mien moe hef het mij wel leerd, heur.
As klein wichie mus ik al de plinten ofstoffen en theedoeken strieken.
Maor oma Vrieswijk leerde mij haoken, borduren en breien en dat vun ik veul aangenamer as huusholdelijke klussen.
“Het zit der gewoon niet in.”
Dat zee mien moe over mij. Ik was gien Boelentje en ze haar geliek.

Toen Gerard en ik trouwden zag ze het dan ok somber in.
Maor het kwam netuurlijk wel goed; dat ik niet van het huusholden hol, wil niet zeggen da ‘k het niet doe.
Allent niet zo vake as mien moe.
Niet alle weken de ramen wassen.
Niet alle dagen stoffen, zoegen en vegen.
En nee, bij mij moe’j niet van de vloer eten, maor ik doe de dinge die neudig bint met regelmaot en verder bin ik mening da’j in een huus best mucht zien dat der leefd wordt.

Veurige weke deuden Gerard en ik de ramen rondom het huus.
Gerard begunt dan, giet met de waterslange rond en nemp ok geliek ‘boven’ eem met en ik gao der achteran met een emmer, een spons en een trekkertie. Wij können wel zien waor we bleven waren. Ik zee tegen Gerard: “Mien moe zul zeggen: “De jirre leup der of!”

Mien moe is der al lange niet meer, in 2017 kwam ze uut de tied.
Ze komp niet meer met heur Boelentjes-ogen bij oons in huus.
Ogen die speurend deur mien kaomer gaot en een spinnekop ziet.
Die in mien keukenkassies kiekt en rommel ontdekt.
Die ziet dat de raomen neudig wast moet worden.
Het gef ok een soort rust; an die Boelentjes-standaard kön ik nooit voldoen.
Nou is het gevuul van ‘op het gebied van huusholden tekörtschieten’ ok weg.

Dizze weke stun mien streektaolverhaol ‘Hoe vrij bi’j’  in ‘de Krant’.
Niet in de rubriek ‘Moi Noordenveld’, maor een verhaol in het kader van herinnerings an de Tweede Wereldoorlog.
En waor ik aans graag gebruuk maak van een beetie humor in mien stukkies, is dit een serieus verhaol en het lig mij nao an het hart.
In 2020 wun ik met dit verhaol de tweede pries in een schriefwedstried van de Zinnig; het thema was ‘Vrijheid’.
Toen het publiceerd weur stun het commentaar van de jury der bij:

In Hoe vrij bi’j vertelt een moeder an de dochter hoe zij de oorlog beleefd hef. Feitelijk gebeurt der niks, moar de lezer kreg tegeliek met de dochter een beeld van het alledaagse leven in de oorlog. De mensenkennis en wiesheid van de moeder is prachtig beschreven in dit kleine verhaol. Een tiedsdocument.

Het is een zeer persoonlijk verhaol over mien moe, die mij wat vertelde over heur ervaorings in de Tweede Wereldoorlog.
Mien moe, waor ik het minder goed met kun vinnen as met mien va.
Mien moe, die niet zo vertellerig was as mien va en die gien ingewikkelde discussies voerde.
Die gien vrömde talen beheerste en die veural hiel goed was in het zörgen veur heur gezin en heur huusholding.
Toen mien va in 2008 overleed miste ik mien rots in de branding verschrikkelijk, maor umdat hij wegveul kwam d’r meer ruumte veur mien moe. Ik bracht meer tied met heur allent deur, ik maakte een levensboek veur heur en leerde aandere kaanten van heur kennen. Gung heur ok beter begriepen. De leste 9 joar van heur leem weur ze zunder mien va van Fré Vrieswijk weer meer Fré Boelen.
Dit verhaol in de Zinnig over dat moment in de auto is mij  zo dierbaar, umdat het mij nog weer wat  dichter bij heur bracht en het achterof de leste keer was dat ik met heur naor tante Trijn gung.

Verrast was ik deur het oordiel van de jury, die de wiesheid van mien moe benuumt.
Daor heb ik lang over naodacht.
Wiesheid is wat aans as intelligentie.
Hierbij een link naor een PDF met het verhaol.
2019.10.31 Hoe vrij bi ‘j
Een postuum monument veur mien moe.

Ie kunt het ok beluusteren; op verzuuk van Media Totaal heb ik dit verhaol inspreuken as podcast.
Hierbij een link naor de website van ‘de Krant’, daor ku’j mij het verhaol zölf heuren veurlezen.