“Wij kunt dit jaor rustig een keer niet hen je moe op 1e karstdag, Herman! Ze kreg d’r toch niks meer van met!”
Gré stun vastberaoden met de handen in de zied veur heur man. Ze was d’r zo zat van. Heur schoonmoeder was op 1e Karstdag geboren en vierde die verjaordag ok altied op de dag zölf.
Dat gung al jaoren zo. Umdat de eerste karstdag as een blok beton vastlag in de agenda’s was d’r altied weinig ruumte veur wat leuks met kinder of met Gré’s eigen femilie. Herman haar de kritiek alle jaoren over zich hen laoten kommen en alle jaoren gungen ze op 1e karstdag toch hen moe. Traditie. Een traditie die in de loop van de jaoren wel een metamorfose undergung.
Vroeger, toen Gré verkering met Herman kreeg, was zien moe’s verjaordag gewoon thuus met ooms en tantes; bij de koffie een punte sneeuwster waorvan het midden nog een beetie bevreuren was, bij de borrel grote schalen worst en keze en een bult lawaai.
Alle vier de jongens kregen aanhang, gungen trouwen, kregen kinder en de kring weur te groot veur de huuskamer; va en moe huurden op eerste karstdag een zaaltie in het dörpshuus. Toen ze older weuden vunnen de kinder het gesleep met de boodschappen op de drokke dagen veur Karst veur va en moe te veul gedoe en gungen ze met de hiele femilie naor hotel/restaurant/cafe Beuving an de Brink midden in het dörp.
Va kwam uit de tied toen e nog maor 72 was. Ze können hum nog niet missen, maor mussen wal zunder hum deur. Wat een verdriet op die eerste eerste Karstdag zunder va. “Maor wij viert mien verjaordag wel!” reup moe geëmotioneerd “dat is traditie, va zul ’t niet aans wilt hebben !”
Naodat ze weduwe worden was gung ze hiel geleidelijk an geestelijk en lichamelijk achteruut.
Geesje, heur hulp in de huusholding, haar zegd: “Je moe hef ze allemaole niet meer op een rijgie, Herman, daor moet jullie wat met.”
Ja, dat wussen Herman en zien breurs zölf ok wel.
De indicatiecommissie weur in stelling bracht.
Tot stomme verbaozing van de familie kreeg moe gien indicatie veur het verzörgingshuus waor ze heur hen wollen hebben.
“Uw moeder geeft aan dat ze alles zelf nog doet: koken, wassen, eigenlijk de hele huishouding”.
“Ja, dat denkt ze, moar dat is niet zo, dat is juust het probleem!”
Uuteindelijk, nao maonden op een wachtlieste, kreeg moe een eigen kamer in de beschermde woonvorm van ‘Avondrust’, het verzörgingshuus in het dörp.
De maonden die daor an veuraf gungen waren zwaor, veural veur Gré.
Herman en zij woonden as ienige van de kinder in de buurt en Herman was deur de weke hen ’t wark.
Gré deu de boodschappen, heul moe goed in ’t oge, heulp met de administratie, deu wat in de tuune en ruumde alvast af en toe wat op in huus; moe zul immers binnenkört verhuuzen. Ze mus wal arg heur best doen dat moe niet zag wat ze wegdeu; die wol het woord verhuuzen niet heuren. “Ik gao hier niet vot, ik kan mijzölf nog hiel best redden!”
Nou zit moe al vier jaor op de geslöten ofdeling van ‘Avondrust’.
Nao twee lastige weken in het begun van heur verblief op de afdieling ( ‘Ja, sluut het olle meinse hier maor op!’) wende ze langzaom an de umstandigheden. Met de aandere bewoners, 5 stuks, zat ze gezellig an taofel met heur breiwarkie en na een jaor dacht ze dat het allemaole femilie van heur was. “Wat he’k een groot gezin hé? Gezellig hè?”
Herman en Gré gungen d’r vake hen en heurden zachiesan ok bij de femilie.
Soms deuden ze een spellegie met de bewoners. Soms kwam d’r een vrijwilliger met een gitaar en dan gungen ze samen zingen.
Het weuden achterof nog goeie jaoren. De kinder en kleinkinder van moe leerden umgaon met de mensen met dementie. Met Grietje die altied weer op fietse hen Nörg wol, maor as die verteld weur dat het barre hard weide, zat ze diepgelukkig an tafel umdat ze d’r niet deur huufde. En met Geert en Berend, die op zaoterdagmiddag met ’n beiden de gang op stiefelden.
“Wij wilt d’r ok wel ies uut, kieken of wij nog wat an de haoke kunt slaon!” As ze dan samen weer terugkwamen en d’r vraogt weur of ze gien vrouwluu metnummen hadden gnees Berend: “Nee man, op oonze leeftied is de keuze d’r wat uut.”
En met Annie, die as d’r zungen weu altied het ‘Ere zij God’ wol zingen.
Ze geneuten van een middag knieperties bakken met mekaar en versierden samen het huus veur ’t karstfeest.
De verjaordag op 1e karstdag vierden ze de leste jaoren in een zaaltie in ‘Avondrust’. De groep was al niet meer zo groot en de kleinkinder waren vaak nao een uurtie ok al weer vot.
Gré haar bedacht dat ze dit joar op eerste karstdag wel ies wat aans können doen.
“Je moe hef ofleiding genog, die wet niet iens dat het karst is en je breur giet er die dag ok al hen. Wij kunt dan darde karstdag wel hen om gebak te eten. Dit jaor kunt wij met de kinder wel ies wat ofspreken. Met Adrie en Martin heb ik ’t er al over had: wij bint welkom bij heur, Irene en Pascal komt daor dan ok. Wij gaot gourmetten. Dat kan nou ok ies een keer, want dat vun je moe altied zu’n gestink in huus.”
Herman kun gien tegenargumenten meer bedenken en legde zöch d’r bij neer.
Ze gungen gourmetten.
Döt iederiene.
Dunderdagoamd 20 december.
Telefoon; Avondrust.
‘Uw moeder is vanavond uit bed gevallen en ze heeft veel pijn. We hebben overleg met de huisarts. Kunt u ook langskomen?’
Het veul niet met. Moe mus hen ’t ziekenhuus; d’r weuden foto’s maakt, waoruut bleek dat het heupgewricht beschadigd was. Moe much wel weer naor Avondrust maor mus in berre bliem, het mus deur rust vanzölf weer genezen.
Al het gedoe was veul te veul west veur moe. Met een grauw bekkie lag ze in de kussens en was hielemaol in de warre.
De verpleging was hiel lief veur heur; altied een vriendelijke glimlach, altied een aai over de wang of de hand.
Maor de glimlach kwam bij moe allent maor op het gezicht as Gré an heur berre stun.
“Ie bint de liefste zuster die hier komt….”
Maondagmiddag 24 december.
Telefoon; Avondrust.
“Uw moeder verliest af en toe haar bewustzijn. Ze is erg onrustig; volgens ons is het tijd om de familie te waarschuwen.”
“Hoe kan dat nou zo ieniens!’ mopperde Gré, “het gung net weer wat beter met heur!’
Herman en Gré waren d’r as eersten. Moe lag met de ogen dichte; het leek as of ze sleup, maor de verpleging was daor niet zo zeker van.
Argens op de gang zung een koor, het was per slot van rekening vlak veur de Karstdagen.
Stille nacht, Komt allen tezamen, alle bekende karstliedties kwamen veurbij.
‘Daor he ‘k de kop nou hielemaol niet naor staon’ vun Herman. Gré ok niet; die zag heur zölf georganiseerde 1e Karstdag an heur neuse veurbijgaon.
Moe deu de ogen lös en zee “Er is een kindeke…… dat zungen wij vrogger bij het karstfeest van de zundagschoele. Kregen wij een sinasappel.’
Ze zung ien riegel met. “Er is een kindeke geboren in ’t strooi….” en Gré en Herman zungen zachies met: ’t lag in een kribbetje bedekt met wat hooi..”
Moe zuchtte diep.
“En dan was ik ok altied nog jaorig. Wat ’n feest.”
Toen gungen de ogen weer dichte. Ze hef ze niet meer lös had.
Dinsdagmiddag 25 december is moe overleden.
De kinder waren d’r allemaol, net as veurgaonde jaoren op 1e Karstdag.
Dat was ja traditie.
Gré vertelde veul later wel ies gniezend dat heur schoonmoe het toch veur mekaar had kregen dat Herman en zij die 1e Karstdag op heur verjaordag waren.
Ze had het niet willen missen.
En nooit meer kön ze met dreuge ogen luusteren naor ‘Er is een kindeke… ‘
Dit verhaal is opdragen aan alle mantelzorgers.
Maor ’t is best goed kommen met mien schoonfemilie en mij.
schoonmoeder wijde mij hielemaol in in de geheimen van het melk karnen en botter maken en wij leuten de bezuukers van de oogstdag zien wat d’r gebeurde in de melkbusse a’j an ’t karnen gungen.
Ik stun hum in keurig Nederlands te woord, maor hij wol weten of ik ok Drents kun.
