Categorie: Kerk & gemeente Pagina 9 van 53

Het overlijden van sopraan en bibliothecaris Louisa vorige week bracht nogal wat teweeg op onze cantorij.
Louisa zong in meerdere koren en haar kinderen hadden als een soort laatste wens aangegeven dat het mooi zou zijn als al die koren in haar afscheidsdienst zouden zingen. Dat resulteerde erin dat we dinsdagavond 13 juni met meer dan 40 koorleden stonden te oefenen: van al haar koren (Schola Gregoriana, ’t Vrolijk, Vocaal Ensemble Roden en het ‘Af&Toe-koor’) waren er vertegenwoordigers om samen met de cantorij één koor te vormen.

inzingoefeningen tijdens de generale

Om 11.30 uur vanmorgen kwam diezelfde groep zangers weer bij elkaar voor een generale repetitie (zie afbeelding, er op klikken voor een vergroting)  en vanmiddag werkten we mee aan de rouwdienst. Een dankdienst waarin het accent lag op het zingen: dat was haar lust en haar leven.
Dochter Ally vertelde dat ze een lijst met liederen hadden gevonden die Louisa had opgeven om te zingen in haar rouwdienst.
“Als we die vanmiddag allemaal zouden zingen, dan waren we niet voor het donker op de begraafplaats…”
De liederen die we zongen waren zeer divers; ze vormden een mooie afspiegeling van de persoon die Louisa was.
Muziek uit het liedboek, een klassiek stuk van Mahler, teksten van Huub Oosterhuis, maar ook uit de Evangelische liedbundel.
Tijdens het inzingen pakte organist Erwin Wiersinga de muziek er bij en zei bij ‘Lichtstad met met uw paarlen poorten’: “Gaan we die zingen? Nee toch…” Zulke liederen zingen we echt nooit met de cantorij. Past niet zo bij onze pluriforme PKN-gemeente in Roden.  Maar Louisa vond dat ‘evangelisch’ ook bij pluriform hoort, dus we zongen met het koor uitbundig én emotioneel het refrein “Daar zal ik mijn Heer ontmoeten, luist’ren naar zijn liefdesstem. Daar geen rouw meer en geen tranen, in het nieuwe Jeruzalem!”

We hoorden een liefdevol verhaal over Louisa van haar dochter en vriendin Hetty sprak vanuit haar hart over haar bijzonder band met Louisa.
Cantor Karel zong ‘Ich bin der Welt abhanden gekommen’ van Gustav Mahler.
Ontroerend.
Maar niet het enige emotionele moment: we zongen namelijk het lied “De steppe zal bloeien”, lied 608 uit het Liedboek. Meestal sterft dit in schoonheid omdat de gemeente nooit zo goed weet waar de rusten zitten en waar moet worden doorgezongen. Zo niet vanmiddag. Cantor Karel dirigeerde en gaf duidelijk aan hoe het gezongen moest worden. Erwin Wiersinga zat achter het orgel en begeleidde ons gezang met een waterval aan noten. En toen werd het zomaar een spirituele belevenis, waarbij ik in gedachten bij Louisa was.
Ze zong niet meer met ons mee, maar ze was er door haar muziek toch bij: wij zongen vanmiddag voor haar.
In de rouwadvertentie stond: ‘Mam houdt van een goed gevulde kerk.’
Dat was goed gelukt: de kerkzaal zat bijna vol.

Toen ik vanmiddag naar huis fietste overdacht ik de dienst.
Een afscheidsdienst waaruit veel dankbaarheid opstijgt, waarin mooie en emotionele muziek wordt gezongen en waar een prachtmens uit naar voren komt. Ik moest denken aan het liedje ‘Go like Elijah’ van Chi Coltrane en dacht: “I want to go like Louisa when I go….!”

Zondagmiddag.
Ik kreeg een appje van PKN-gemeentelid en blog-meelezer Dick de Jong.
Hij dacht dat ik over de dienst wel een jubelend blog kon schrijven: predikant, organist, liederen, het kon niet op.
Maar een blog over een kerkdienst is een persoonlijke beleving, ik jubelde niet zo hard…..
Dick nam mijn uitdaging aan om zelf een blog te schrijven over zijn ervaring:

Een appje van mij aan Ada om haar te verleiden een blog te maken over die stralende zondagochtenddienst in Op de Helte. Het pakte anders uit dan ik dacht.
Ze kaatste terug met de vraag of ik een gastblog wilde maken.
Nou, dan zit je er al half aan vast.

Wij namen een aantal dingen mee de dienst in. O.a. dat ik met mijn lief bijna drie jaar niet aan het Avondmaal was geweest (corona). Ook de wetenschap dat het overlijden van Louisa van Hell zou worden afgekondigd. Er liggen banden met haar die diep teruggaan tot in de prille jeugd. Daarin is veel emotie terug te vinden.

Wat namen we mee uit de dienst?
We laten ons graag verrassen door wat de voorganger te zeggen heeft. Sybrand gaf het woord eerst aan Ernie en Bert. Over hoe lastig delen is. Delen ligt ons niet, vooral als het gaat om wie de grote brokken krijgt en wie de kleine. Ernie gaf er een verrassend simpele draai aan.
Een loonsverhoging voor mensen in sociale werkplaatsen zat er niet in. Nee, dat moest uit de gemeentelijke pot komen en laat die nou leeg zijn. Toeval? Sybrand zei dat de CEO’s van deze wereld gevraagd zouden moeten worden om wat van hun lieve miljoentjes te geven, want we hebben er even niet genoeg geld voor…. Precies, dat.

Wat we ook meenamen waren de warme woorden van Sybrand voor het leven van Louisa Margaretha van Hell-van Faassen.
Haar naam klinkt haast koninklijk. Zij overleed op 8 juni. De betekenis van de naam Louisa is ‘Beroemde strijder’ en Margaretha staat o.a. voor ‘Een kind van licht’. Louisa heeft veel gestreden en was een kind van licht. Evenals een optimistische moeder, oma en vriendin. Ze was niet bang voor de dood, zei ze kortgeleden. Ze was erg nieuwsgierig naar hoe het er aan ‘de andere zijde’ uit zou zien. Vanaf het begin nam ze actief deel in de leesgroep van Walter, waarin deze dingen besproken en overdacht werden.

In de dienst deelden we brood en wijn.
Verbondenheid van de Schepper met ons mensen.
Het is goed dat we dit weer in vrijheid en onbevangenheid kunnen doen. We hebben wel andere tijden meegemaakt. En we genoten van het heerlijk frivole orgelspel van Arjan Schippers. Onze gemeente mag zich rijk prijzen met de organisten die we hebben.

Mooi vond ik ook, dat een ontheemde jonge Oekraïense vrouw al langere tijd de diensten bij ons bezoekt. Het is menig kerkganger vast opgevallen. Ik vroeg me af wat ik zou doen in een wildvreemd land waar ik de taal noch de mensen kende. Hoe mooi is het als je dan wordt opgevangen.

Al met al een prachtige zondagochtenddienst. Wij hebben ervan genoten en we waren blij dit te kunnen meemaken. Want onze vrijheid van samenkomen is niet een vanzelfsprekendheid. Verre van dat. De grens tussen vrijheid en bezetting is flinterdun en ligt vlak om de hoek.

Ada is een dag ontheven van haar blogplicht. Nou ja, plicht. Ja, toch wel een beetje want er zijn erg veel mensen die haar blog lezen.
Noblesse oblige!

Dick de Jong

Gistermorgen in de viering van onze PKN-gemeente liepen sommige dingen niet helemaal zoals het hoort.
De kerkzaal was nog niet half gevuld, dat hoort natuurlijk niet zo.
Maar ja, het was mooi weer en we kunnen tegenwoordig met onze laptop in de tuin zitten en de kerkdienst volgen.
Het aanvangslied was een erg mooi lied, maar onbekend.
Arjan Schippers deed ontzettend zijn best op de piano, maar de gemeente zong aarzelend en stamelend mee.
Dat hoort natuurlijk niet zo bij het eerste lied dat we zingen: dat zou uit volle borst meegezongen moeten worden.

Tijdens de collecte mochten de kinderen meehelpen met collecteren, maar de taken werden onderling onzorgvuldig verdeeld.
Onze rij bijvoorbeeld kreeg maar één zakje doorgegeven, die van de kerkvoogdij; die van de diaconie werd later nog nagedragen, dus beide goede doelen kregen hun deel.

We vierden gistermorgen het heilig avondmaal. Bij de  omstandige en ietwat onduidelijke uitleg over hoe we moesten lopen langs brood en wijn ontstond wat rumoer en schoot een aantal gemeenteleden in de lach, waarop diaken Koop verduidelijkte: “Als je niet weet hoe je moet lopen, dan loop je maar gewoon achter degene die voor je loopt aan.”

brood & wijn

Een bevrijdende lach was het gevolg en natuurlijk ging het goed tijdens het avondmaal, iedereen kreeg een stukje brood en een slokje wijn.
Hoe hoort het eigenlijk?
En hoe belangrijk is het dat de dingen gaan zoals het hoort?
Hoe erg is het dat iemand de verkeerde kant op loopt, in de rij aan de overkant aansluit en na brood en wijn weer gaat zitten?

Toen wij twintigers waren kerkten wij in de Hervormde kerk in Hoogersmilde, waar we met het avondmaal nog echt ‘aan tafel’ gingen.
Voor een twintigtal mensen was er een stoel aan tafel en in de kring daarom heen was ruimte voor nog eens dertig mensen.
Je zat dan met die twee kringen onder de preekstoel het avondmaal te vieren en de rest van de gemeente keek toe.
Als de plechtigheid geweest was keerde de eerste groep terug naar hun plaats in de kerk en ging de tweede groep aan tafel.
Soms had je drie tafels….. duurt lang.

In Roden lopen we in grote kringen langs ambtsdragers die klaar staan met brood en wijn.
Vóór corona namen we allemaal een slokje uit grote avondmaalsbekers, die na iedere deelnemer werd schoongeveegd, maar tegenwoordig staat er voor iedereen een klein bekertje op een dienblad.
Eerlijk gezegd hoop ik dat we weer teruggaan naar die grote bekers; dat heeft niets te maken met hoe het hoort, maar met mijn gevoel.

Aan het eind van dit blog een prachtige foto van ‘Arjan in actie’, die ons gistermorgen weer trakteerde op een aangename instrumentale omlijsting van de kerkdienst.
Want het eerste lied ging dan misschien de mist in, de andere liederen gingen wel goed!
Achter Arjan staat nog het prachtige liturgisch bloemstuk dat met Pinksteren op het podium stond te pronken: het maakt het plaatje compleet.

Wat neem ik mee uit deze dienst?
Het filmpje van Bert & Ernie over ‘Eerlijk delen’: hierbij een link.

Op 1e Pinksterdag werkte de Cantorij Roden mee aan de PKN-viering in Op de Helte.

Dat betekende voor Gerard en mij een wekker om 07.15 uur in Westerbork, want wij vierden dit weekend met onze kinderen de Gradagen in Casa Grada.

Dat vroege opstaan had ik er wel voor over,  want  a. in die viering werd ook aandacht besteed aan het slagen van onze cantor Karel voor zijn examen koordirectie* en b. Ik hou erg van zulke feestelijke kerkdiensten.

In deze viering zongen we het bijzonder vrolijke pinksterlied ‘Kom Schepper Geest’ (697) door Karel begeleid op een soort trommel. Het sloeg aan bij de gemeente,  want we kregen zelfs een applaus; neem van mij aan,  dat is zeer ongebruikelijk in een dienst.

Voorganger Walter Meijles begon een verhaal voor de kinderen.

In een dorpje woonde een gezin met twee kinderen. In dat dorpje was een klein supermarktje en daar waren tot groot ongenoegen van de kinderen altijd de koekjes op.  Dat kwam omdat mevrouw De Vries altijd bang was dat ze niet genoeg koekjes in huis had,  dus die kocht steeds alle koekjes. Op een dag gingen de  twee kinderen uit protest bij mevrouw De Vries op het tuinpad liggen: zij moest stoppen met het opkopen van de koekjesvoorraad.  Maar dat was ze niet van plan!  Er ontstond een patstelling.  De dominee stuurde de kinderen naar de kindernevendienst met de vraag: hoe loopt dit af?

Toen ze terugkwamen had een kind bedacht dat ze de politie er bij moesten halen,  die zou het wel oplossen.  Een ander kind had wel een oplossing bedacht,  maar die was het weer vergeten…. en daarmee was het verhaaltje uit.

Na de viering was er nog aandacht voor het diploma dat Karel behaald had: er was een toespraakje van de voorzitter van de kerkenraad en felicitaties en bloemen namens de hele gemeente.  Wij als cantorij hadden voor Karel in het geheim een lied ingestudeerd; dat was nog best een gedoe, want wanneer komt het koor bij elkaar zonder Karel? Nooit.  Ander dilemma: wie dirigeert ons dan?  Voorzitter Wieger was de klos. Maar anders dan bij Karel ging nu iedereen zich ermee bemoeien. Wie in de kerk was zondag heeft gehoord dat het goed is gekomen. Onder de bezielende instrumentale begeleiding van Erwin Wiersinga zongen we het lied ‘Laat ons maar zingen’,  doorspekt met uitspraken en quotes van onze dirigent, waar we met elkaar ontzettend blij mee zijn.

Op de  terugweg naar Westerbork kregen Gerard en ik het nog even over het  koekjes-verhaal.  Gerard had bedacht dat je die koekjes ook online kon bestellen.  Ik zou het leuk hebben gevonden als de mensen in het dorp allemaal zelf koekjes waren gaan bakken, die dan ook nog eens veel lekkerder zouden zijn dan die fabrieks-meuk. Dan had je gelijk een mooie metafoor voor ‘de geest’ die mensen aansteekt met Pinksteren!

* zie Peregrini van Karel 

De viering van onze PKN-gemeente had gistermorgen als onderliggend thema het boek ‘Hoe handel ik eerlijk’ van Matthias Olthaar en Paul Schenderling. Naar aanleiding daarvan kwamen grote vraagstukken aan de orde: Hoe zorgen wij beter voor de aarde? Hoe verdelen wij de welvaart? Betalen wij wel een eerlijke prijs?
Er werd een zin gelanceerd aan de hand van een aantal dozen. ‘Ik handel eerlijk’ werd ‘Handel ik eerlijk?’ en met ‘hoe’ erbij werd het weer een ander verhaal.

Er was een vraaggesprekje tussen voorganger Sijbrand van Dijk en Marieke Pranger, lid van de werkgroep ‘Groene Kerken’.
Marieke vertelde dat zij zich al zorgen maakt over bovengenoemde vraagstukken sinds het rapport ‘De grenzen aan de groei’ uit 1972 van ‘de Club van Rome’.
Toen was ik 11.
Ik dacht altijd dat die club van Rome katholiek was, maar dat is helemaal niet zo. Meer weten over die club? Hierbij een link naar een artikel op Wikpedia. Daarin staat ook dit zinnetje: ‘De Club van Rome heeft geen politieke of economische macht. Daardoor verloopt de beïnvloeding moeizaam.’

Eén van de vragen waar we ons gistermorgen over bogen was: “Wat kan de kerk betekenen op het gebied van deze ingewikkelde vraagstukken?”
Eerlijk gezegd: ik denk dat wij als kerk in het verleden een groot aandeel hebben gehad in de mondialisering van de economie, doordat de verbreiding van het christelijk geloof hand in hand ging met de kolonisatie vanuit Europa van grote gebieden in andere delen van de wereld.
De kerk speelt inmiddels een marginale rol in onze samenleving, dus voor ons geldt hetzelfde als voor de club van Rome: de beïnvloeding verloopt moeizaam.

Niets doen dus?
Nee, natuurlijk niet.
Bewustwording is al belangrijk, dus dit soort themadiensten hebben zeker nut.
Het brengt gesprekken op gang en laat ons nadenken over ‘wat dan wel?”
Wat ik meenam uit deze viering zijn de vijf gebieden uit de overdenking waarin je zelf iets kunt doen.
1. Voedsel. Eet gematigd, gooi niets weg, eet plantaardiger en kijk waar je voedsel vandaan komt.
2. Vervoer. Deel je auto, fiets zoveel mogelijk, gebruik het openbaar vervoer en matig je.
3. Wonen. Zet je kachel lager, gebruik niet alle ruimte in huis in de winter en wees matig met je energieverbruik.
4. Spullen. Draag je kleren tot ze af zijn, wees tevreden en koop niet wat je niet nodig hebt, wees een matige consument.
Sijbrand: “een kerstmannetje waarvan de neus groeit en HOHO roept heb je niet nodig….”
5. Samen: zoek elkaar op, doe het niet alleen, praat er met elkaar over.

Tijdens de koffie kregen we informatie over onze CO2-voetafdruk.
Confronterend.
Ongemakkelijk.
Benieuw naar je eigen CO2-voetafdruk?
Hierbij een link naar de website Milieu Centraal  waar je zelf een test kan doen.

Wil je meer weten over het boek dat ik noemde in de eerste alinea? Hierbij een link naar de website ‘Genoeg om te leven‘.

Het ‘seizoen’ is weer begonnen: afgelopen zondag was ik voor het eerst dit jaar weer gastvrouw in de Catharinakerk.
Dit keer geen ’toeristendienst’. Onze kerk was opgenomen in de Open Atelierroute van het kunstenaarscollectief VerKuNo*; schilder Hans van der Mark had zijn werken opgehangen op schermen langs de zijmuren.
De meeste bezoekers die op zo’n middag binnenwandelen komen voor de kunst en lopen met een papier met informatie bij de panelen langs.
Af en toe maak ik een rondje in de kerk en bied de aanwezigen een pepermuntje aan.
Een vrijblijvende manier van contact: mensen zien dat ik een ‘gastvrouw-badge’ op heb dus als men iets wil vragen dan kan dat.

Tussendoor zit ik met mijn breiwerkje op de achterste rij onder het orgel, zorg voor thee en heb het gezellig met deze en gene die even naast mij komt zitten.
Maar ik zat niet zoveel die middag.
Er kwam een aantal vragen over de connectie tussen de bewoners van de Mensinge en de kerk, over de gemetselde cryptes die zichtbaar zijn door een glazen plaat en over de witte pleisterlaag: waarom zit die niet in deze kerk?

Er was een mevrouw die al een poosje weduwe was en haar man erg miste.
Dan gaat het niet om de kerk en ook niet om de kunst, maar om een luisterend oor.
Verder was er een meneer die erg geïnteresseerd was in de huidige kerkgemeenschap. “Wordt hier nog gekerkt?” Toen ik hem vroeg naar zijn kerk-verleden wilde hij een verhaal beginnen, maar hij werd gehinderd door aan de ene kant de pepermunt en aan de andere kant een loszittend kunstgebit…. ik moet mensen ook niet eerst een grote Wilhelmina-pepermunt geven en daarna vragen gaan stellen.

Er was ook tijd genoeg voor een praatje met schilder Hans wiens werk in de kerk hing.
Toen ik hem vroeg naar wat hij zelf het mooiste/bijzonderste werk vond nam hij mij mee naar een schilderij dat qua opbouw en materiaal heel ingewikkeld was geweest, daar had hij zelf ook heel veel plezier aan beleefd. Het heet ‘Look out from hidden spot‘.
Dit staat er over zijn werk op zijn eigen website:

Mijn werken zijn kenmerkend door de intensieve zoektocht naar allerlei materialen, gereedschappen en technieken.
Ik werk al schrapend, schurend, wegvegend, spoelend en snijdend.
Het toepassen van ongebruikelijke materialen uit de omgeving, doeken tegen elkaar aan te plakken en weer los te laten karakteriseren mijn werkwijze.
Toeval en gestuurde actie gaan hand in hand in mijn werken op doek, papier, karton, paneel en board.
Meer weten? Hierbij een link naar zijn website.
Hij was enthousiast over het kerkgebouw: ”Het is een eeuwenoud gebouw, maar de inrichting is modern; daar past mijn kunst heel goed bij!”

Toen ik even na vijven thuis kwam was Gerard al weer terug van de wedstrijd Groningen-Ajax.
Die had in totaal maar 9 minuten geduurd…..

Meer weten over VerKuNo? Hierbij een link naar hun website.

‘Cantate’ is de naam van deze zondag, de vierde zondag na Pasen en het woord betekent: “Zingt!”
In deze feestelijke viering werkte onze cantorij mee; om 08.45 uur stonden we al in te zingen.
Bij het inzingen en specifiek het losmaken van de heupen hadden bas Klaas en ik eigenlijk te weinig bewegingsruimte, waardoor we tegen elkaar aan ‘swingden’; we werden er een beetje giechelig van.
Die ruimte kwam in de overdenking weer terug.
Op vrijdag 5 mei stond dit in onze bijbelse dagkalender:
‘Is vrijheid dat alles kan? Vrijheid is iets gezamenlijks. Je kunt niet zomaar, onbedoeld, andermans ruimte bezetten.
Leven in vrijheid is dus rekening houden met elkaar.’
Dominee Sijbrand van Dijk gebruikte niet dezelfde woorden, maar zijn verhaal had wel dezelfde strekking.

Maar eerlijk gezegd was ik vanmorgen veel meer bezig met de muziek.
Je staat constant ‘aan’, want als het ene lied is gezongen is, moet je het andere al weer voor je hebben en alvast bedenken hoe die altpartij ook maar weer gaat en op welke noot we moeten beginnen. Het helpt heel erg om je daar in je hoofd alvast op voor te bereiden.
Is er anders in zo’n viering nog wel eens lied dat ik niet mooi vind of lastig om te zingen, deze morgen was alle muziek die op het programma stond fijn.
Daar komt bij dat Karel Stegeman stralend stond te dirigeren, dat maakt het zingen aangenamer; hij kijkt namelijk ook wel eens zorgelijk, dat is niet bevorderlijk voor onze zang.

Eén lied sprong er voor mij vanmorgen uit en als je in de kerk was, dat weet je welke lied dat was.
We zongen op speciaal verzoek het lied ‘Look at the world’ van John Rutter. Dat wijkt nogal af van wat wij als cantorij anders zingen en ik heb er met volle teugen van genoten: wat een prachtig lied!
Ken je het niet? Hierbij een link naar een perfecte uitvoering van ’the Camebridge Singers’.
We zongen het met Arjan Schippers als begeleider op de piano;  bij het ‘Praise to thee, o Lord for all creation’  liet het lied me een beetje zweven op de muziek, zo heerlijk om dat met elkaar vierstemmig te zingen!

Maar ook de troostende woorden van het lied ‘Zo vriendelijk en veilig als het licht’ deden hun werk.
Op voorhand zei Karel: “Vriendelijk van klank, maar vergeet niet te zingen!”
En bij het lied “Dit is de dag die de Heer heeft gemaakt en gegeven” stond nog een aantekening van de vorige repetitie: “Mensen, dit is joepiedepoepie-muziek, laat het ook zo klinken!”
Dat lukte prima vanmorgen.
Met zo’n kunstenaar als Arjan Schippers als toetsenist is het ‘joepiedepoepie’-gehalte sowieso al wat hoger.
Vanmorgen verraste hij de gemeente door tijdens de collecte ‘We’ll meet again’ van Vera Lynn te spelen.
Het zoemde door de kerk, heel veel mensen neurieden het zachtjes mee.
Daar krijg ik dan kippenvel van.

Wat een mooie viering en wat een geweldige muziek.
Lang zo mooi en perfect niet als gisteren in Londen, maar net zo veelzeggend.