een alternatief voor 'de waan van de dag'

Categorie: Streektaol Pagina 15 van 16

15 januari: Trouwdag van mien olders(2)

Sommige daotums blieft biezunder, veurig jaor schreef ik al over dizze daotum: de trouwdag van mien olders >>>.

Die trouwdag kwam eind december eem uutgebreid under mien aandacht. Sinds november veurig jaor bin ik bezig om mien moe’s levensverhaal op te tekenen en ien van de vraogen in zo’n levensboek is: “Hoe was uw trouwdag?”
Mien moe is niet zo’n verteller. Maor as ik vragen stel, gef ze antwoorden en alle antwoorden samen vormt heur verhaal.  Hielemaol as ik d’r dan aandere vraogen bij stel: “Wat vunn’n ie daor dan van?” bijveurbeeld.  Of “Waorom was dat?”

Inmiddels heb ik een mooi beeld van hoe de jeugd van mien moe was.
Zesde kind in een rij van 10.
Bittere armoede, gien speulgoed voor zuchzölf, alles mus deelt worden.
Gien ‘mooie mantel’.  As ze al ies een uitje haar, weur d’r een jasse leend van een zus of buurwichie.
Maor het was een warm, gezellig gezin.

Heur moe (mien oma) was ‘zo schoon as sukker’.
De bakker destieds haar oma wel ies mega-compliment gegeven: “bij vrouw Boelen is het altied zo schoon, daor ku’j wel van de vloer eten!”
(Dat is bij mien student-dochters ok wel ies zo, maor dan is het gien compliment…)

1956 Dikke verkering

1956 Dikke verkering

Ze was 14 jaor toen ze de deure uutgung voor een ‘betrekking’.
Daor (in Oldenzaal) ontmoette ze mien va op heur 17e.

Toen ze trouwde op heur 28e kocht ze heur eigen prachtige trouwjurk.
Supertrots was ze daor op.
De trouwdag zölf was hiel mooi west, vertelde ze.
Ze trouwden in Zeumhuuzen in Zuud-Holland. Daor woonden mien grootolders destieds.
Mien va had een mooi nei pak en een gehuurde hoge hoed. Ik zie hum d’r allent maor met in de handen staon op foto’s, hij hef hem vast niet veul op had die dag……
Olders en breurs en zusters waren d’r allemaol bij en ’s aomds was d’r een gezellige visite in een zaaltje.
“Met een accordeonist” miende mien moe zich te herinneren. “Toen ha’j nog niet van die grote bruuloften zoas tegenwoordig”. (Toen könn’n ie mekaar dus ok nog gewoon verstaon op zu’n feest, dacht ik d’r achteran.)

Het ‘levensboek-mes’ snedt aan twee kanten.
Mien moe kreg een mooi boekie van heur leem’, met foto’s en verhalen.
Deur die verhalen krieg ik  inzicht in heur leven  en in het ‘waorum’ van sommige dingen.

Reageren

17 december: Ik kom van de Olde Smilde.

A’j in dizze periode tussen Sinterklaos en Old&Nei over de Smilde riedt langs de Drentse Heufdvaort, dan ku’j genieten van de langste aniengesleuten karstverlichting van Nederland.

Kerstverlichting langs de vaort in Smilde

Kerstverlichting langs de vaort in Smilde

Het begunt bij de Nörgervaortsbrogge/Kloosterveen en het eindigt eem veurbij de stienfabriek van Roelsema. Karstbomen, sterren, herten, klokken, ja zölfs het hiele karstverhaal met herders, wiezen, tot ‘dos en dezel’ an toe kom ie veurbij.
De broggen zit allemaol vol lampies en ok de tillevisietoren is extra verlicht.
Iedere buurtvereniging in Smilde verzörgt zien eigen stukkie Vaort.

Ieder jaor geniet ik d’r ontzettend van. Wij komt regelmaotig over de Smilde in dizze tied. De moeders woont d’r nog en met de verjaordagen, karstdagen, neijaorsdag: wij ziet de familie (en dus ok die mooie lochies) geregeld.
En wat is ’t een einde, de hiele Smilde.

Nao de Nörgervaort krie’j eerst Bovensmilde, dan Middensmilde, vervolgens Hiekersmilde en an ’t voeteneinde lig Hoogersmilde. Dat is het oldst. Daorum wordt Hoogersmilde in de volksmond nog aal de Olde Smilde nuumt.

Mien va en moe kwamen d’r wonen in 1962. Import. Dat veul niet met. Maor ik bin d’r opgruid en preut toen ik van de legere schoele kwam plat Smildegers. Compleet met ‘waeter en glaezen’. Gerard en ik hadden een goeie tied in Smilde en wij gungen ok niet vot umdat het oons niet goed beveul, hij kreeg gewoon aander wark. Maor ik blief altied een beetie Oldesmildeger. As ik bij Meintjes in de winkel kom met mien moe kom ik altied nog wel bekenden tegen en ok in het appartementencomplex waor mien moe nou woont ken ik bijna iederiene. De oale kapper woont d’r en de oale slager. En de vroggere buren van mien moe. En de moeder van mien vriendin. “Moi, bi’j dr ok eem weer?”

Soms rie ik op een mooie zummeraomnd langs oons oale huus an de vaort en zie ik mensen in de wiekswal zitten vissen.
Dan kriebelt d’r wel ies een klein plekkie heimwee in de maag……

Meisn bint niet altied positief over de Smilde.
“D’r zit meer dominees under de preekstoel as d’r op.”
“In Smilde hebt ze last van Smildiger wiend!”
“Smildigers: ie komt d’r nooit tussen.”
In Drenthe wordt het slim woekerende onkruud “Knopkruid” Smildiger roet nuumt……
’t Zal allemaol wel.
Ik vuulde mij d’r thuus en het döt mij aal nog wat. Ok al woon ik al meer dan viemtwintig jaor in Roon: ik blief een beetie oldesmildiger.

Reageren

1 december: Verhuizen! & Anne Doornbos bij de kapper.

Rechtstreeks uit het
umcgGisteren was ik al positief over de toename van de eetlust en het feit dat ik weer wat meer energie had. Vandaag heeft die lijn zich doorgezet. Vanmorgen zei de zaalarts: “Over slechts enkele dagen kunt u naar huis, meneer Waninge”. Dat was goed nieuws!  Ze baseerden dat op de stijgende leuco`s, al mooi gestegen trombo´s en een HB-gehalte dat zeer snel al weer op peil lijkt te komen. Kortom: ik was blij vanmorgen .

Men had nog wel een verzoek, namelijk of ik mijn één-persoons-kamer beschikbaar wilde stellen. Die had men nodig voor iemand die echt alleen moest liggen.
Maar natuurlijk geen probleem. Wanneer? Graag met een half uur.
De plek waar ik zou komen te liggen was eigenlijk nog niet geheel vrij,  want de meneer die naar huis mocht,  moest vooraf nog een zakje bloed via het infuus toegediend krijgen. Maar dan zijn ze behoorlijk efficiënt hier in het UMGC: zo`n infuus met bloed kan ook wel op een stoel op de afdeling.
Vier uur later mocht meneer vertrekken. Iedereen blij voor hem. Ik lig nu op kamer 86. 

Volgende keer meer verhalen over de afdeling en kamergenoten.

Drentse vlagOndertussen aan de Boskamp:
Vrijdag schreef Jan Wierenga een column in  het Dagblad van het Noorden met as titel: Gezonde taal >>>. (klik op Gezonde taal veur een PDF).
Het was mij uut het Drentse hart grepen.
Dit weekend was ik bij de kapper in Een en nao mij wilde Anne Doornbos graag knipt worden. Anne is veurzitter van ‘Het huus van de taol’>>>, de streektaolorganisatie die het actief en passief gebruuk van de Drentse taol in de miest briede betiekenis anpidjert (stimuleert).
Het was nog wat vrog dus we drunken samen met de kapper een kop koffie en wij voerden een genoeglijk gesprek.  Dat gung natuurlijk over taal, want as ik Anne Doornbos een keer spreek, dan wil ik het daor wel over hebben. Koegies en kalfies kan altied nog.

Het belang van de streektaol is arg lang underschat. Toen wij onze dochter Frea kregen hebt wij d’r bewust voor keuzen om heur op te voeden in het Nederlands. Ie hadden allent maor last van dat dialect, het zörgde voor een achterstand op de schoele en het leek oons voor heur toekomst beter. Op de basisschoele in Roden zat niet één kiend in heur klas dat de streektaol sprak. Dus, vunnen wij, hadden wij het goed daon. Wij praot zölf wel Drents, dus ze verstiet het prima. Wat schetst onze verbazing: het kiend is nou taalkundige en vertelt ons ( in omfloerste bewoordingen) dat wij het niet goed daon hebt. We hadden oonze dochters wél in de streektaol moeten opvoeden, gemiste kans!
Dus.

Wierenga’s column understeunt Frea’s zienswijze.
Anne vertelde dat hij consequent Drents prat als hij in de functie van veurzitter van ‘het Huus van de taol’ het woord voert. Gerard en ik schakelt ok onmiddellijk over op de streektaol as wij maar vermoeden dat iene een Nedersaksische taalvariant prat.

Blef  hedrentst Drents daormet beholden? As het niet meer bried praot wordt in de provincie ben  ik bange van nie.
Tenzij iederiene die het Nedersaksisch beheerst dit weer actief giet praoten met iederiene die het Grunnings, Drents, Overiessels, Twents en Achterhooks ok machtig is.
Ik doe mien best! Ie ok?

Reageren

16 november: ome Kees lachte zich de buze uut.

Drentse vlagOp de laatste cantorijrepetitie kreeg ik van een sopraan een klein Seinsboekie. Het hiet: ‘Seins met ’n gniflachien’. Ze haar het kocht in het Drents museum in Assen en vun het ‘echt wat veur mij”. Ze gaf het as een soort hart onder riem in dizze zwaore tieden. Wat een aangenaam boekie! Inderdaod: net wat veur oons. D’r staot Drentse uutdrukkings en gezegden in. Gerard en ik keken dunderdagaomnd het alvast eem wat deur en dat bracht al behoorlijk wat ‘gniflachiens’ te weeg. “Je de buus uutlachen” stun d’r ok in. Vandaag daorum een verhaal in de streektaol.

Dizze keer giet het verhaal over ome Kees. Eigenlijk giet het over mien Va en de twee jongens van zien zus Trijn.  Pa was Trijn’s ‘grote breur’. Ze scheelden dattien jaor. Toen zij geboren weur, was hij al an ’t wark. Zij was slim wies met hum en hij was gek op zien kleine zussie. Oons Trijn en Oons Kees, de jongste en de oldste in het gezin. Pa kwam uut de tied in 2008 en of en toe benuumt Trijn en ik naor mekaar hoe wij hem nog mist.

Mien grootvader kwam te overlieden toen de twee jongens van Trijn en Wim  nog jong waren en mien Va nam geleidelijk an de rol van opa over. Ome Kees en tante Fre kwamen regelmaotig an. Hij haar belangstelling veur de jongens, becommentarieerde de rapporten, was de ‘ome’ van de starke verhalen en hij maakte zölf speulgoed veur ze. Hij maakte echt liekende geweren van holt waor ze de buurt met ofstruunden, want het waren wel echte baliekluivers, mien tante haar de handen de vol an.

maisOp een zundagmiddag meuken ze met mekaar een wandeling toen ze langs een maisveld kwamen. “Kiek, maiskolven” leut ome Kees de jongens zien. Hij brak d’r iene of en pelde hum uut, maor die was niet mooi genog. Hij brak d’r nog iene of en leut de jongens zien hoe de kolf d’r van binnen uut zag en da’j die körrels eetn kunt.
“Nim allebeide maor iene met.”
“Vindt die boer dat wel goed, ome Kees?”
“Nee, natuurlijk niet! Dizze maiskolven steel ik nou. Kiekt jullie maor uut of die boer d’r niet ankomt…… of de plietsie. “
Zaten de jongens zomaor midden in een spannend avontuur.

Mien Va haar nog drei breurs en de jongste daorvan was ome Jo. Vrijgezel. Hij at alle dagen bij Trijn, want dan huufde hij zölf niet te koken. Ok hij geneut van de jongens van zien zus en ok hij leerde de jongens van alles. Veural dingen waor as mien tante niet zo wies met was. Hij leerde ze bijveurbeeld schieten met een luchtbuks. Hij leerde ze ok da’j ok kunnen schieten zunder kogels, niet gevaorlijk maor wel een mooi geluud!
Op een dag kreeg Trijn de plietsie an de deure.
Iene haar heur jongens zien schieten met een echt geweer en de plietse waorschowt.

Daor stunden de jongens bedremmeld veur een échte plietsieman.
Ja, zij hadd’n inderdaod een geweer. Van ome Jo! Die deu dat ok!
Zij vunnen het eigenlijk niet zo arg.
Dat  daor de plietsie nou veur langskwam.
“Moar ome Kees hé! Ome Kees hef mais steul’n!”

Ome Kees hef zich later de buze uutlacht.

Reageren

22 oktober: Van Smilde naor Roden, lokt met Mensinge……

Vrogger dacht ik altied dat wij nooit uut Smilde weg zollen gaon, dat kun volgens mij niet.
Maor in 1988 gung Gerard in Roden warken bij Werkvoorzieningsschap Noordenveld en de ofspraak was dat hij nao een jaor in de omgeving van Roden kwam wonen.
Daor was ik op zien zachts gezegd niet bliede met.
Familie, karke, koor, buurt: dat zul ik allemaole verschrikkelijk gaon missen.

Gerard haar d’r veul minder muite met. “Waor je wark is is je toekomst.”
En o, wat gung e omzichtig en met veurbedachte raode te wark um mij warm te maken veur de verhuuzing. De eerste keer dat wij hen Roden gungen om te kieken waor wij terechte zollen kommen, zette hij de auto op de Brink en wandelde met mij um de Winsinghof hen. En iederiene die uut Roden komt wet wa’j dan ziet: de verstilde havezathe  Mensinge met zien gracht, umzoomd deur prachtige olde bomen in een sfeer van ‘vrogger’. Wég was ik d’r van! Het leek wel of ik in een aander eeuw stapt was. Wij wandelden um Mensinge hen en daorna leupen wij nog um de eeuwenolde karke hen.
Het leek iniens niet meer zo arg um in Roden te wonen. Gerard kende mij toen al vrij goed…..

En ’t was natuurlijk ok niet arg. Het was wel eem wennen, maor dat duurde niet zo lang. Ik haar eigenlijk ok gien tied veur heimwee, want het was drok met twee kleine kinder. Waor ik de mieste muite met haar was buurvrouw Trijn (zie 26 meert >>>) die ik achterlaoten mus, daor heb ik wel last van had. En zij ok.
Toen ik de Mensinge veur het eerst zag was het 1989. Ettelijke maolen ben ik d’r al binnen west. Ik kan de rondleiding wel dreumen.  Van binnen is de Mensinge namelijk ok hiel biezunder: in de loop van de eeuwen hebt de bewoners meubels en serviesgoed verzameld en alles stiet d’r nog in. Iedere bewoner hef een stukkie van zichzölf achterlaoten. Van de leste bewoonster, ‘de joffer’, hangt de kleren nog in de kaste en ligt de fotoalbums op taofel.

Mensinge Roden

We bint nou 26 jaor wieder en ik vin ’t nog aal prachtig. Bijna iedere wandeling die ik maak voert mij langs de olle havezathe. Vandeweke  leupen wij veur het eten nog even een rondtie Mensinge. De zun scheen lege deur de bomen hen (zie foto). Nou bin ik bliede dat wij destieds ‘emigreerd’ bent hen Roden.
Hierbij een link naor de website van Havezathe Mensinge >>>. Hol ie joe ok graag bezig met geschiedenis, klik dan op dizze link noar de Canon van Noordenveld >>>. Bij ieder plaatie heurt een neie pagina met informatie.

Reageren

10 september: Naozummer

Drentse vlag“Vanmörgen ‘spijbelt’ wij van de karke.’ zee ik zundagörgen an de koffie in de woonveurziening waor as mien schoonmoeder nou woont. Ze hef een moeilijke periode had (bovenbien breuken) moar ze krabbelt weer wat op. Nou en dan nim ik de gitaar met en gaot wij met de bewoners zingen en ok zundagmorgen was dat het geval.

Het bint altied beweugen momenten. De bewoners geniet van het samen zingen. Eigenlijk zingt wij alle keren hetzölfde, maar dat mak niet uut: ze zingt uut volle borst met. “Daar bij die molen”  en ” Mijn Sarie Marijs”  “is zo ver van mijn hart….” zung de breekbare stem van mw. H.

Mevr. D. is nei op de afdeling. Heur ken ik nog: zij zung bij het koor in Smilde (nou en dan hadden wij een samenwerkingsproject) en ik zat op de HAVO bij heur zeun in de klas. Ze hef een starke stem. Nou zij metzingt kunt wij ok een canon zingen: zij zingt wel deur!
“As jullie zingt, daor wordt ze rustig van. Dan blieft ze gewoon zitt’n” vertelt verpleegkundige S. Heur zussie zat bij mien breur in de klas. Smilde hé?

Mw. G. wet niet of ze wel blef eten. “Ik bin op fietse en ik moet nog hen Beilen” zeg ze zörgelijk. “Ik zul hier maor bliem” zeg S. “Het reegnt aal en dr stiet een dik stuk wiend!” Gerustgesteld giet mw. G. weer zitten. In de zörg voor demente patiënten is dit de beste omgangsvorm. As S. zegd had dat mw. G. al jaoren niet meer op fietse zit en nooit zelfstandig naar Beilen kan ontstiet d’r een verbaal conflict en dat wordt op dizze manier veurkommen.

Moeder hef in heur beleving ok nog een tuun. Daor vrag ze oons dan ok naor. Gerard vertelt dat de bonen slecht bint dit jaor . “Te kold en te nat!” röp meneer B. vanof de aander kaant van de taovel.  Zol hij dat nou nog weten? Of is dat standaard de reden van slechte bonen …

Ofgelopen weekend stun d’r een prachtig gedicht in het Dagblad van het Noorden van Marchinus Elting >>>  oet Oring. Dat paste goed bij de weerde van dizze dag.

Naozummer

Op  het einde van heur warkzaome levens
waor beiden naor het pensioen toegruiden
was het of in dizze warme oktobermaond
de leste herfstasters oetbundiger bluiden.

iniens stoekte dat wat ze niet verwachtten,
veraanderde dizze naozummer van kleur
Alzheimer die gestaog het denken oetbande
zodat het harfstig met een gore sluier weur.

Jaorenlaank jank naor de tied van dolkies*
gleden ze niet naor dat verwachte naojaor:
was het, of diezölfde zun ze in de steek leut
pasten ’t heufd en lief niet meer bij mekaar.

schielijk vulen gemaakte plannen in dugen
deurdat een iezige kolde zien intree deed
maor zunder dat zie het zölf deurhad hebt
zo vanoet ofstarven naor starven toe gleed.

*Jarenlang verlangen naar de tijd van straks

Reageren

10 augustus: Dwas deur Drenthe

Veurige week mus ik van Roden naor Klazienaveen. Dat is precies een uur ried’n van ’t noorden naor ’t zuuden van Drenthe en dat verveelt mij niks: het is een prachtige route dwas deur de provincie.
Ekehaar, nr. 37Maor ie ziet pas goed hoe mooi het is a’j Drenthe op fietse verkend. Gistermiddag hebt wij een fietsknoop-puntenroute fietst in de omgeving van Aomen. (veur de liefhebbers nummers 37, 95, 22, 58, 03, 31, 33, 08, 37).

Veur informatie over de fietsknooppunten hierbij een link >>>.
Wij fietsten langs hiel diverse landschappen: mooie dőrpies, kleine akkerties umzoomd deur holtwallen, een heideveld met een kudde schaopen (hoe Drents wo’j t hebben?) een stuk greslaand dat pas meid was en waor meeuwen, krei’n en ooievaars zich tegoed deuden an wat d’r under het gres wegkwam en ondertussen was ’t ok nog prachtig weer!

Dat har meer volk op ’t idee bracht um te gaon fietsen, d’r kwam oons regelmaotig wat in tegen. Veul toeristen. Die roept dan ‘halloooo!’ of ‘Daahaag!’ .
Maor ok volk uut de omgeving. Ie kent ze d’r zo uut. Een echte Drent zeg ‘Moi’. Of ze knikt eem met ’t heufd.

Nao Aomen fietsten wij langs de Sterrenwacht en toen reden wij zo maor het terrein van veurmalig kamp Westerbork op. En drok dat het daor was! Wij hebt besleuten dat wij daor nog ies hen wilt, de leste keer was in 1983 en d’r is wel arg veul veraanderd en bijkommen.

Wij fietsten nog over een smal pad deur een bos, kwaam langs een bosvennegie, zagen drie buizerds kribben in de lucht en wij beëindigden oonze tocht in Ekehaar waor wij ok begunt waren en waor de auto stun.
Wat een afwisselende route!
‘Trots op…’ is in dit geval geen goeie bewoording.
Wij bint wies met Drenthe!

Reageren

11 juli: Gedienegies

Laot een gemiddelde Nederlander boo’mstaond woord zien en hij zal niet begriepen wat het betiekent. Het is zun typisch Drents woord dat Gerard wel ies gebruukt. Net as vőllegie. En sukkelaogie. Mien schoonolders bint opgruid in de omgeving van Beilen. Hiekn, Wiester, die kaant uut. Het hiele veurgeslacht van Gerard komp uut Drenthe. Dat heb ik uutzőcht tot an de zeumtiende eeuw an toe. Hij is dus een hiele echte. Met bijbeheurend taolgebruuk.

Wij hebt oonze kiender opvoed met het Nederlands. Gerard ondervund zőlf wat last van zien streektaolachtergrond en in die tied was d’r op de basisschool waor as oonze wichter hen gungen ok gien ien kiend dat Dreins preut. Oldste dochter Frea is inmiddels taolkundige en haar het achterof wel graag leren wilt. Harriët hef zőlfs wel ies een poging ondernummen, maor dat is niet meer lukt.

Maor de dochters schaamt zich dr niet veur dat ze uut Drenthe komt, ze gooit d’r of en toe nog wel ies een Drents woord tussen. “Doe zo aj zeggn, dan lieg ie niet”. Zukswat.
Frea hef ooit ies in de kroeg waor ze warkt in Nottingham
“de mooiste meid van Slien” van Roelof & Harm zungen. Vun’n ze mooi daor in Engeland. Ze legde in ’t kört uut waor het lied over gung. Toen ze later weer ies de gitaar metnam hen de kroeg vreug één van de stamgastn: “Please sing that song for us about the guy who’s in love with his horse…”
Ze haddn het dus niet hielemaol begrepen. Luuster >>> maor ies naor wat Roelof & Harm zingt.

Hoe kwam ik hier nou op? Vanmörgn zaatn wij an de koffie en Gerard vreug: “Wat bi’j an t haken. Gedienegies?”(Gordijntjes) Vun ik een mooi Drents woord. Net as völlegie (veulentje). “Weet je wat ik het mooiste Drentse woord vind?” vreug Carlijn. “Sukkelaogie”.
Sukkelaogie

Reageren

25 april: Zwijnepuiten en Gruitjetuiten

Donderdagmorgen las ik in het Dagblad van het Noorden een column van Jan Wierenga. Hij had het over het huishouden van studenten. Daar kan ik met drie studerende dochters natuurlijk ook over meepraten. Om het op z’n Drents te zeggen: ‘Breek mij de bek niet lös’.

Maar daar wou ik het niet over hebben, ik wil het hebben over Jans woordkeuze. Hij heeft het over ‘Zwijnepuiten en gruitjetuiten’. Voor mensen die geen streektaal verstaan zijn dat niet bestaande woorden. Iedere noordeling echter weet wat hij bedoelt. Hij heeft twee typisch groningse woorden, namelijk zwienepuut’n en groetjetoet’n, vertaald in het Nederlands.
Ik moet altijd gniffelen om dit soort humor. Het doet mij denken aan een vriendinnetje op de Lagere school, die haar jas (met een zakdoek in de jaszak) in de gang had hangen. Ze had een snotneus en vroeg; “Meester, mag ik even mijn zaddoek uit de buis halen?” Drenten noemen een zak in een kledingstuk altijd een ‘buze’.

Ooit woonde ik een lezing bij van een mevrouw die een grappig boekje had geschreven in het Drents. Ik weet helaas niet meer wie dat was, maar ze had een heel komisch verhaal. Ze voerde een klein toneelstukje op als een drentse vrouw die belde met de moeder van een vriendinnetje. Die moeder kwam uit het westen van het land.
“Nou bink wal wat zenuwachtig, heur” vertelde ze aan de zaal “want nou moe’k ‘in’t hoge” (hooghollands bedoelt ze)
Ze voerde een hilarisch gesprek, waarin ze allerlei dingen verkeerd zei, maar één zin is me bijgebleven. “Dat maak ik klaar met sijpels. SIJPELS! U weet wel, daar as je altijd zo van moet reren!”
Mijn oma Vrieswijk was ook een ras-noordeling. Mijn vader vertelde dat ze eens in een brief had geschreven (over een verjaardag waar familieleden al dan niet aanwezig zouden zijn): “goenen kunnen wel, goenen kunnen niet.” De vertaling van ‘goenen’ is ‘sommigen’. Dat lijkt er toch ook niet op?

Wij spreken tegenwoordig als Noordelingen over het algemeen prima Nederlands. Maar als ons accent ons niet verraadt, dan zijn het wel de dingen als: “Is de winkel al los?” en “Waar kom je weg?” Uut Drenthe. En dat much ie best heuren. Niks mis met.

Reageren

26 maart: Trijn uut Smilde

Meertmaond Dialectmaond: de maand maart staat traditioneel in het teken van het dialect. Ik noem het liever streektaal. Daarom vandaag een verhaal in mijn eigen taal dat ik heb geschreven over onze legendarische buurvrouw in Smilde aan de Vaartweg. Veel leesplezier!

Trijn

Gerard en ik bint allebeide opgruid in Hoogersmilde, een klein dörpie an de Dreinse Heufdvaort, under de tillevisietoren. Wij trouwden in 1983, huurden eerst een poossie een woning in de neibouw en in 1985 kochten wij het huus van olle vrouw Juustenga an de Vaortweg, tussen Hoogersmilde en Middensmilde in. Wij waren toen twintigers en oonze komst gaf nogal wat reuring in de buurt.
Het waren veurnamelijk oldere meinsn, vieftigers, zestigers en naost oons woonde an de iene kant Lambert Vos met zien zeun Henkie en an de aander kant woonde Trijn Klok.

Trijn heul alles wat d’r op de Vaortweg gebeurde goed in ’t oog van achter de ‘bewegende geraniums’. Veurdat wij doadwarkelijk an de Vaortweg gungen wonen, mus het huus natuurlijk hielemoal opknapt word’n en Trijn was regelmaotig ‘toevallig’ op buut’n as ien van de harde warkers uut de deur stapte en dan kun ze mooi eem weer wat vroagen. Toen ze ien keer wus ‘waor as wij iene van waaren’ gung ze bij familie en kennissen te raode en nao een moand wus Trijn meer van oons dan wij in de gaten hadden. Toen wij d’r gung’n wonen, leuten wij heur het huus zien en vreug ze tussen neus en lippen deur: “Gao j’ nog op vekaansie? Naor Zeeland zeker…..” Ja dus.

Wij mussen in ’t begun wel barre wennen. Trijn wol altied wel eem een praotie maken en wij, allebei een voltied-baan, haar’n daor niet altied tied veur. Soms hung ik gauw de was eem op as ik heur weg zag fietsen, dat scheelde mij weer een hiel verhaal over ‘mien zuster in Den Helder’ bij de wasliende. Moar…..’t was een lief meinse. Wij können altied bij heur trecht as d’r wat was en dat was wederzieds. Zo af en toe drunken wij samen ies een kop koffie, wat d’r op neerkwam dat ik uutheurd weur over mien familie (of mien breur, die destieds samenwoonde, nou al ies trouwd was…).

Van Trijn kreeg ik echt meer te zien toen bij oons de eerste dochter geboren weur: Frea. De buurt was sowieso al arg betrökken bij de hiele zwangerschap, want een baby op de buurt, dat was al lange leden. Wij kregen zölfgemaakte truigies en kienderwagenovertrekkies en kruukezakkies en weet ik wat nog meer en….. arg veul andacht, veural van Trijn. Om de haverklap kwam ze kieken en minstens ien keer in de weke kwam ze ’t kiend in bad helpen doen. Ze heul mij scharp in de gaten. Ik was nou de hiele dag thuus dus Trijn haar ogen te kört. Wat arg mooi was, dat wij altied oppas hadden. Trijn wol altied wel oppassen (behalve natuurlijk as ze naor heur zuster in Den Helder gung). As wij een verjoardag hadden of zo, dan haalden wij heur vriendin, vrouw Kalsbeek uut Smilde op, en dan zaten de dames bij oons samen op te passen. As wij dan ’s oamnds weer thuus kwamen, mus vrouw Kalsbeek nog naor huus bracht worden en dan gung Trijn natuurlijk gezellig met. En maor commentaar geven: “Bint Piet en Hillie nog niet op bedde? Zit ze nou nog te tillevisie kieken? Jan en Geese hebt zeker nog feest van de voetbal. Bij Jantje is ’t locht al uut, die giet altied op tied hen berre” enzovoort enzovoort.

Maor Trijn geneut van oonze Frea. Zo’n kleintie in de buurt gef een boel ofleiding. In 1988 raakte ik weer in verwachting en nou was Trijn d’r nog veul meer bij betrokken. Stun ik de ramen te wassen op een trappie, stun Trijn kopschuddend veur ’t raam: “Niet doen wicht, straks val ie!” “Ben j’al weer hen dokter west?” “Hoe ist met de bloeddruk?” En toen ik dan eindelijk aan het bevalln was, zag Trijn de auto van dokter Batelaan veur ’t huus staon en leup ze onopholdelijk van en naor vrouw Jonkers, een paar huuzen verderop, want ze vun’t wel erg spannend allemaol. Toen de dokter weer weg was en wij met ’n beiden an ’t bijkomen waren van de geboorte van oonze tweede dochter Harriët, tikte Trijn an ’t raam: “He’j al wat?”
Ja Trijn, kom d’r mar even in………

Tot Trijns grote verdriet gungen wij vlak nao Harriëts geboorte verhuuzen. Naor Roden. Wat ja ’n einde vot. Het kostte mij al muite genog om uut de buurt weg te gaon, moar het begreutte mij nog meer van Trijn. Ze vun ’t verschrikkelijk. Wat zul ze de kinder gaon missen. En mij. En wie mus d’r nou bij oons oppassen. Ik zie heur nog staon. Een drentse kruudkoek in een puutie in de hand stun ze op de oprit. Afscheid nemen van de kiender, want die gungen tiedens de verhuuzing noar mien schoonmoeder. Wij kregen de kruudkoek en een dikke smok en de belofte: “Ik kom in Roden kieken as ’t daor allemoal klaor is. Hoe hiette de straot ok weer? O ja, dat kun ik ok wel onthollen, net as ’t crematorium in Assen…..”

Natuurlijk is ze nog ies west. En wij bent nog weer bij heur west. Wij hadden in Roden ok een oldere buurvrouw, maar dat was gien ‘Trijn’. Wat hebt wij heur mist in ’t begun. En heur praoties. Maor wij hadden een jong gezin en wij hadden ’t drok in Roden, dus de buurt uut Smilde raakte aal meer noar de achtergrond. Zo af toe belde ze nog ies: “En is je breur al trouwd?”

Ja, inmiddels wel. Moar dat hef Trijn niet meer metmaakt.

Reageren

Pagina 15 van 16

Mogelijk gemaakt door WordPress & Thema door Anders Norén