Categorie: Streektaol Pagina 2 van 15

“Mien moe, hè, dat was toch zu’n hemmel meinse!”
Dit is een tekst van Roel Reijntjes, ooit uutspreuken in een column op de radio.
Dat is Nedersaksisch veur: de moeder van Roel was barre schoon en netties.
Een opgeruumd huus en altied an ’t boenen en poetsen.

Mien moe was ok zu’n meinse.
Dat haar ze leerd van heur moe, vrouw Boelen.
In Emmerkepas, waor mien moe opgruide, stun mien oma bekend as ‘zo schoon as sukker’.
“Bij vrouw Boelen ku’j van de vloer eten” haar de bakker ooit ies zegt en daor was oma trots op.
De dochters (mien moe en heur vier zusters) deuden heur uuterste best um de goede naam van oma op het gebied van het huusholden hoog te holden. A’j ‘een Boelentje‘ bint dan he’j de boel der altied nuver  bijliggen en dan vin ie der ok wat van as een aander dat niet hef.

Ik ben niet zu’n meinse.
Waarschijnlijk heb ik de mieste genen van de kaante van mien va. Oma Vrieswijk deu heur huusholden netuurlijk wel, maor zat ok graag te handwarken. Was ze an ’t stofzoegen en kwam der vollek, dan was ze bliede dat ze het ding an de kaante kun zetten: “Gezellig ja! Kom der in. Ik zet thee.”
Mien moe hef het mij wel leerd, heur.
As klein wichie mus ik al de plinten ofstoffen en theedoeken strieken.
Maor oma Vrieswijk leerde mij haoken, borduren en breien en dat vun ik veul aangenamer as huusholdelijke klussen.
“Het zit der gewoon niet in.”
Dat zee mien moe over mij. Ik was gien Boelentje en ze haar geliek.

Toen Gerard en ik trouwden zag ze het dan ok somber in.
Maor het kwam netuurlijk wel goed; dat ik niet van het huusholden hol, wil niet zeggen da ‘k het niet doe.
Allent niet zo vake as mien moe.
Niet alle weken de ramen wassen.
Niet alle dagen stoffen, zoegen en vegen.
En nee, bij mij moe’j niet van de vloer eten, maor ik doe de dinge die neudig bint met regelmaot en verder bin ik mening da’j in een huus best mucht zien dat der leefd wordt.

Veurige weke deuden Gerard en ik de ramen rondom het huus.
Gerard begunt dan, giet met de waterslange rond en nemp ok geliek ‘boven’ eem met en ik gao der achteran met een emmer, een spons en een trekkertie. Wij können wel zien waor we bleven waren. Ik zee tegen Gerard: “Mien moe zul zeggen: “De jirre leup der of!”

Mien moe is der al lange niet meer, in 2017 kwam ze uut de tied.
Ze komp niet meer met heur Boelentjes-ogen bij oons in huus.
Ogen die speurend deur mien kaomer gaot en een spinnekop ziet.
Die in mien keukenkassies kiekt en rommel ontdekt.
Die ziet dat de raomen neudig wast moet worden.
Het gef ok een soort rust; an die Boelentjes-standaard kön ik nooit voldoen.
Nou is het gevuul van ‘op het gebied van huusholden tekörtschieten’ ok weg.

Dizze weke stun mien streektaolverhaol ‘Hoe vrij bi’j’  in ‘de Krant’.
Niet in de rubriek ‘Moi Noordenveld’, maor een verhaol in het kader van herinnerings an de Tweede Wereldoorlog.
En waor ik aans graag gebruuk maak van een beetie humor in mien stukkies, is dit een serieus verhaol en het lig mij nao an het hart.
In 2020 wun ik met dit verhaol de tweede pries in een schriefwedstried van de Zinnig; het thema was ‘Vrijheid’.
Toen het publiceerd weur stun het commentaar van de jury der bij:

In Hoe vrij bi’j vertelt een moeder an de dochter hoe zij de oorlog beleefd hef. Feitelijk gebeurt der niks, moar de lezer kreg tegeliek met de dochter een beeld van het alledaagse leven in de oorlog. De mensenkennis en wiesheid van de moeder is prachtig beschreven in dit kleine verhaol. Een tiedsdocument.

Het is een zeer persoonlijk verhaol over mien moe, die mij wat vertelde over heur ervaorings in de Tweede Wereldoorlog.
Mien moe, waor ik het minder goed met kun vinnen as met mien va.
Mien moe, die niet zo vertellerig was as mien va en die gien ingewikkelde discussies voerde.
Die gien vrömde talen beheerste en die veural hiel goed was in het zörgen veur heur gezin en heur huusholding.
Toen mien va in 2008 overleed miste ik mien rots in de branding verschrikkelijk, maor umdat hij wegveul kwam d’r meer ruumte veur mien moe. Ik bracht meer tied met heur allent deur, ik maakte een levensboek veur heur en leerde aandere kaanten van heur kennen. Gung heur ok beter begriepen. De leste 9 joar van heur leem weur ze zunder mien va van Fré Vrieswijk weer meer Fré Boelen.
Dit verhaol in de Zinnig over dat moment in de auto is mij  zo dierbaar, umdat het mij nog weer wat  dichter bij heur bracht en het achterof de leste keer was dat ik met heur naor tante Trijn gung.

Verrast was ik deur het oordiel van de jury, die de wiesheid van mien moe benuumt.
Daor heb ik lang over naodacht.
Wiesheid is wat aans as intelligentie.
Hierbij een link naor een PDF met het verhaol.
2019.10.31 Hoe vrij bi ‘j
Een postuum monument veur mien moe.

Ie kunt het ok beluusteren; op verzuuk van Media Totaal heb ik dit verhaol inspreuken as podcast.
Hierbij een link naor de website van ‘de Krant’, daor ku’j mij het verhaol zölf heuren veurlezen.

Het eerste blog van dit jaor gung over het sjoelen wat wij op ollejaorsdag weer daon hadden met oons gezin.
Bij dat verhaol stun een foto van Jon die de sjoeler anwees waor het vakkie van de drie zat.
Toen ik in meert het verzuuk kreeg um weer een stukkie in te leveren veur de rubriek ”Moi Noordenveld’ in ‘de Krant’ ‘ vun ik dat wel een mooi underwarp.
Zu’n blog möt dan altied nog wel een beetie anpast worden, een kop en een steert der an, zodat het ok veur lezers die mien blog niet kent te volgen is.

Ofgelopen dinsdag weur het publiceerd.
Het is altied fijn um te horen dat meinsen het stukkie waardeerd hebt.
Van Jannie kreeg ik dizze app: Wat een prachtig sjoelverhaal. Ook bij ons was het sjoelen: met de kinderen toen ze nog klein waren en ook nu is het steeds weer sjoelen met kinderen en kleinkinderen.  1e Paasdagavond met de kleinzonen erbij: geweldig! En natuurlijk een echte HOMAS sjoelbak! Het is gewoon ons verhaal in de krant.
O ja, en ook bij ons won papa altijd…..

En dat heurde ik dus vaker.
“Ik las joen stukkie. Herkenbaor heur!”
“Zo giet het bij oons ok!”
“Die psychologische oorlogsvoering komt mij bekend veur….”

He’j het blog van neijaorsdag mist en valt ‘de Krant’ niet bij joe op de deurmatte?
Hierbij een link naor een PDF met de column: 2024.02.29 Spellegies

In oonze agenda’s stun op de leste zaoterdag van febrewaori: Spellegiesaomnd met de vrienden.
Wij zollen nou eindelijk ies Monopoly versie Assen gaon speulen.
Dunderdag stuurde ik al een appie in de groepsapp: zal ik appeltaorte of kwarktaorte metnemen?
Ja lekker!
Maor dan wee’j nog niet wat ze ’t lekkerst vind.
Ik zette een poll op in de groep met drie meugelijkheden: appeltaorte, kwarktaorte of gien voorkeur.
Toen was ik der al snel achter: ’t weur appeltaorte. Met slagroom.

Toen wij binnenkwamen zaten de anwezigen al um de grote taofel, want dat is neudig a’j een spellegie gaot doen.
Maor eerst mussen wij netuurlijk bijproaten.
Man, wat is ’t ja nat overal.
Ien stel had water under de vloere.

afbeelding: www.kippiepan.nl

En bij een aander paar was der een sinkhole ontstaon achterthuus: tegels en zaand waren deur de overvloedige regenval zomaor wegspuuld!
Wie zol DE MOL wezen?
He’j die TikTok-filmpies wel zien van die jongen die op RTV Drenthe was? Die was ok bij Radio 1! Die van die piratenmuziek!
Bij zukke gesprekken heb ik altied het idee dat ik under een stien leef: niks van metkregen.

Toen de koppies en gebaksbordties van taovel gungen, weur der een glassie inschunken en kwam der een grote panne op taovel te staon: een Kippie-pan.
Ok nog nooit van heurd!
Nou ja, heurd wel maor pruuft niet.
Nao het verorberen van een paar happies kwam al gauw de vraoge: “He’j ok een bakkie veur de botties?” De gastvrouw is het Drents niet machtig, maor ze redt zöch der prima met. Der kwam een bakkie veur de botties; twee zölfs.
Vervolgens verteul der iene verhaolen over auto’s die zomaor van de oprit of steulen weuden.
En da’j dus de autosleutels altied in een metalen bakkie in huus moet zetten, umdat ze aans met scanners het signaal van je autosleutels kunt opvangen. Wij gaot op zuuk naor een metalen bakkie.

Iene haar Jantinus en Roelie (uut Hoogersmilde netuurlijk) bij ’t ziekenhuus in Assen zien.
“Waorveur dan?”
“Ja. Dat he’k niet vraogd netuurlijk!”
O nee. Tuurlijk niet. Jammer ja.

Der kwam nog een lekker stukkie quiche veurbij en toen was het zomaor kwart over elf.
En stun het Monopolyspel Assen in de vensterbank nog in de deuze op oons te wachten.
Weer niet van kommen; eerlijk gezegd was der ok aal gien ruumte op de taovel….

Het deu mij denken an dizze vriendengroep tiedens oonze 40-jaorige jubileum-vekaansie in Marakech.
Toen zaten wij in zu’n all-inclusive-resort en kwamen ze oons ’s oamnds ophaolen veur het entertainment.
Wij gungen nooit met.
A’j met je olle vriendenclub um de taovel zit, he’j hielemaol gien entertainment neudig.
Beneid hoe dat toen gung in 2020?
Lees dan het blog dat ik daor destieds over schreef:  ‘Niet te animeren’

Gustermiddag kregen wij nog een appie.
“Hielemaol vergeten te zeggen: Marinus (ok uut Hoogersmilde)  hef ok in ’t ziekenhuus legen met een maagbloeding……”
Gieniene van oons woont meer in Hoogersmilde, maor het dörp blef een grote rol speulen in oonze gesprekken.

Het kwam al ies veurbij op dizze website, ik heb het veurlezen bij ‘Taol an tafel’ in Dwingel en dizze maond is het publiceerd in het Drentse tiedschrift ‘Zinnig’; mien verhaol over oonze illustere buurvrouw Trijn die naast ons woonde toen wij as jonggetrouwd stel neerstreken aan de Vaortweg in Smilde. 
De Zinnig stun dit keer in het tieken van ‘Naoberschap’, dus mien verhaol paste der goed bij. 

Oonze avonturen met Trijn speulden zöch of van 1985 tot 1989.
Ie kunt je het nou haost niet meer veurstellen, maor toen gung het gewoon zo. 
Het verhaol kreeg de titel ‘Bewegende geraniums’ met; a’j t leest, dan begriep ie waorum.

Hierbij een link naor een PDF met de tekst. Bewegende geraniums

As ik in gezelschap al ies wat vertel over oonze belevenissen met Trijn krieg ik meewaorige reacties.
“Da’j dat wollen….!”
“Wat ’n gebemui ja.”
Ja. 
Maor het was zu’n lief meinse; ze was allent een beetie neisgierig. 
Dat waren trouwens wel meer luu op de Smilde…..! 

Dit veurjaor kreeg ik een plat pakkettie in de busse.
Dat kreeg ik van Willem, vaste lezer van dit blog en vaste ‘reageerder’, zie rechterkantlijn.
Hij hef ook al ies een gastblog schreven.*
Hij woont in het midden van het laand, maor hef in zien jeugd in Drenthe woond en koestert de streektaol.
Hij was kennelijk an ’t opruumen west, want in het pakkettie zat allemaol ‘Drents spul’.
Dat haar e kregen van een ‘bewaarderig’ lid van de Drèentse Verening wel vund dat het niet zomaor vortgooid worden mus, met de vroag of hij daor belang bij har. Of misschien iene wus wel aj der een plezier met deden.
Zodoende kwam ik in beeld umdat Willem zien har dat der nogal wat liedties bij zaten en ik daor gangs met bin.

Der zat een handgeschreven brieffie bij:
“….boekies, bladties met vassies, gedichies, vertellegies en nog veul meer……”

Ik wol hum de portokosten nog vergoeden, maor hij schreef: “Zolang ik der niet an failliet dreig te gaon doe ‘k der niet moeilijk over. Zie ’t dus maor as compensatie veur ’t plezier da’j mij geeft met je blog”.
Wat een fijn compliment; dat stik in in de buutse!

Het is allemaole prachtig, maor eigenlieks te old um der nog wat met te doen.
Al blaoderend en lezend komp mij een tied veur de brille die ik zölf niet meer metmaakt heb.
De humor waoras de luu in de veurige eeuw um mussen lachen, zol nou hielemaol niet meer kunnen.
Vrouwonvriendelijk en getuugend van een maatschappij die al lang niet meer bestiet.
Liedties over vaderlandsliefde en smartlappen waorvan mien va zol zeggen: “Het wordt je zuut op de tonge!” Moar hoe vremd het mij allemaol ok veurkwaam: ik vun het mooi um op dizze menier eem trugge te kieken in de tied.

De boekies bewaar ik; wie wet kan ik het nog ies argens veur gebruuken.
Vandage beveurbeeld zet ik een  gedichie uut ‘het spul van Willem’ in de schienwarpers op dit streektaolblog.
Het is schreven deur Gerrit Kuipers in 1959 en het giet over ‘eerpelkrabben.’
Luu die heur jeugd deurbracht hebt op een boerderij weet nog precies hoe het was: met de haand de eerpels uut de grond halen.

Aj in de haarst den es  bekiekt
dan lig daor ’t kale stoppellaand
en hier en daor ziej ’n pluumpie rook
van d’eerpelrangen die wordt verbraand.

Dan lig al ’t volk op ’t eerpellaand;
de manlu in heur oldste broek
de vrouwlu met ’n zak um ’t lief
en um de kop een olde doek.

En aal maor krabben, de hiele dag
van nao ’t melken tot an melkenstied
Met mooi weer, och, dan giet’t wal an,
maor regenweer gef vaak verdriet.

As ’t regent is t’laand ien modderbrij
dan wo’j zo kleumerig in ’t lief,
en al joen butten doet je zeer,
en rug en bienen wordt je stief!

Ie vuult je even een ander meins
aj noa ’t schoften in ’n bult rangen ligt….
en ’t zunnegie zuk even lat zien….
en d’ogen zakt je zachies dicht….

* Het gastblog van Willem is publiceerd in juli 2022 in de rubriek ‘Lezer van de maand’.

“A’j toch overdag je verjaordag gaot vieren, dan wo’j old!” zeeden wij met oonze vriendenclub uut Hoogersmilde vrogger tegen mekaar.
Maor soms is ’t eem niet aans.
Tiedens de leste verjaordag in augustus in Assen hadden wij nog geen vervolgdaotums prikt, want “wij ziet mekaar ja nog met de luchtballonvaort.”
Ie hebt het allemaal kunnen lezen op dit blog: die luchtballonvlucht hef nog niet west.
Te veul wiend, regen, te weinig wiend……het is naor 2024 scheuven.

“Wanneer is de volgende verjaordag?” kwam der op gegeven moment in de groepsapp veurbij.
Niet. Nog niet ofspreuken.
Wij gooiden wat daotums in de groep, maor een aomnd heurde in de eerste twee maonden niet meer bij de meugelijkheden.
Wij kwamen uut op zundagmiddag 29 oktober, dat mus dan toch maor deurgaon.
Zoaterdag stuurde ik nog een berichie over de precieze tied dat wij iederiene verwachten: “Eem over de ‘olle-meinsn-verjaordag’ van mij mörgenmiddag: welkom vanof 15.00 uur.”
Nou bin ik ok de oldste van het cluppie en dat moet ik op zu’n middag ok nog wel eem heuren.

Maor of wij nou op een middag of op een aomnd bij mekaar zit: ’t is altied barre gezellig.
Zundagmiddag begunde Gerard over een zundagmiddag van vrogger bij oons thuis: “….dan zaten wij an de soep met pudding en dan was meester G.B.J. Hilterman op de radio!”
Ien zu’n zinnegie brengt een stroom van herinnerings naor boven.
Over kammeraodties die op zundag met-aten met een groot gezin en zich bedremmeld ofvreugen of ze gien schaoltie kregen veur de pudding. De grote breurs bekommerden zich niet um de tere kinderziel. “Nee. A’j gien pudding met eerappels wilt, moe’j joen bord beter leegeten.”
Over de stort-puddingvorm met een afbeelding van een eend: “Wij kregen allemaol een stukkie eendte op ons bord”.
Over grote gezinnen en op zundagmorgen altied wat lekkers bij de koffie: “Mien moe maakte gewoon een bakplaat vol cakebeslag en daor deu ze appelties op.”
“Mien moe heul de sneeuwster altied net wat te laat uut de diepvries; het binnenste was altied nog een beetie bevreuren…”
Mooie verhaolen, warme herinnerings an een wereld die niet meer bestiet.

Wij geneuten undertussen van het gezelschap van oons cluppie waoras wij al meer dan virtig jaor met optrekt.
Met zölfgebakken appeltaorte, gevulde eier en augurkies met boterhamworst.
Maor ok een uutgebreid käseplankie, een gezellig glassie en goedmoedig geplaog over en weer.

Mien collega’s vreugen maandagmörgen: “Had je een leuke verjaardag?”
Dan zeg ik allent maor: “Jah!”
Gieniene vrag wieder; ik leg niks uut.

Roden bereidt zöch veur op de Roonermaark.
In de extra dikke ‘De Krant’ van dizze weke zat een Rodermarktfeestweek-katern met een overzicht van wat der allemaole te doen is in Roden.
Veul artiesten (Jannes, Marco Schuitmaker & consorten), pirdjerennen (kortebaandraverij), een liest met wat veur wagens der met doet an de Rodermarktparade, waor a’j kunt parkeren en netuurlijk  körtingsbonnen veur de kermis: ie kriegt 1 euro körting op een zak met 10 euliebollen.

An de Boskamp bint wij drok met het versieren van de straote.
Het thema veur de optocht dit jaor is ‘Avontuur & vertier’ en wij doet daor ok an met, want oons underwarp is ‘Avontuur in de jungle”.

Toen ik vanmiddag op fietse thuus kwam uut ’t wark was Gerard al drok in de tune bezig.
Hij haar een groot net ophangen (dat we vrogger over de eerdbeien trökken tegen de veugels) en daor haar e alle hedera-takken in hangen die e der bij ’t snoeien afknipt haar. Lampies van de buutenkarstboom der in, grote holten gorilla der veur: klaor.

Wat ok in ‘De Krant’ stun dizze weke was een column van mien haand in de rubriek ‘Moi Noordenveld’.
Daorin beschreef ik hoe wij twee jaor leden veur het eerst as Boskamp gezamenlijk de straote wat meer versierden as allent maor met lampies en vlaggies. En dat dat toen as gevolg haar dat wij mekaar as buurt wat beter leerden kennen. Woon ie niet in de buurt en wo’j ’t verhaol toch graag eem lezen? Hierbij een link naor een PDF met mien ”buurtverslag’: 2023.09 Straot versieren

Wij zöllen morgenaomnd (dunderdag) met de hiele Boskamp bij mekaar kommen veur een gezamenlijke borrel en een feestelijke oftrap van de straotversiering, maor het wordt hiel slecht weer. Veul regen. Ik hope dat het organiserend comité in zien wiesheid beslöt om dat moment eem uut te stellen. Vrijdag kan ja ok nog wel.

Woon ie in de buurt van Roden, kom dan eem kieken.
Veural ’s aomnds is het mooi, want dan bint der veul tuunen verlicht.
Beleef ie in Noord Drenthe zo maor een avontuur in de jungle!
Gien bananen metnemen; ie mucht oonze gorilla niet voeren.

Mien moe haar een gruwelijke hekel an oale eerappels, in heur bewoording ‘ol’eerpels’.
Vroeger haalden mien olders altied een winterveurraod eerappels uut de polder; dan gungen wij met de Opel-Kadet-stationcar naor de Noord Oostpolder en weur de kattebak volladen met appels, boerenkool, spruuten en een paar mud eerappels.
In juli waren die miestal nog niet op, maor dan haar de gruunteboer wel al neie eerappels te koop.
Dat was moeilijk veur mien moe, want zij verheugde zöch op de neie oogst.
“Wij hebt de ol’eerpels nog niet op. Ik ben toch zo flauw van die olle, zachte proemen! Moe’j kieken hoeveul zwarte plekken der op zit en hoeveul a’j der of moet snieden!”
Maor in die tied (jaoren ’70) gooiden ie maor zo gien eten weg, dus mien moe maakte wat vaker slaatje en stamppot.
Ze schelde de eerappels ’s mörgens al en zette ze dan nog een paar uur in kold water weg “dan wordt ze nog weer wat steviger”.

Toen mien moe weduwe weur, gunde ze zöchzölf an het begun van de zommer al neie eerappels.
Zo gauw as die veurraodig waren koch ze die.
En waor ze eigenlijk altied vrij zunig was in heur uutgaven: neie eerappels muchten wat kosten.
Ze betaolde rustig € 4,- veur een kilo neie Opperdoes, terwijl de oale Bildstar nog in de schappen lag veur € 0,50.
“Ik heb gien auto en gien caravan en ik gao nooit op vekaansie: ik wil lekkere eerpels op mien bord!”
En geliek haar ze.

Vanmorgen stun ik bij ’t aanrecht het leste ressie oale eerappels uut de kelder te schellen en mus ik met een glimlach

…uut de kiemen alweer neie eerappelties….

an mie moe denken en heur gemopper op die ‘olle, zachte proemen!’
Sommige eerappels waren al zo oald, dat uut de kiemen alweer neie eerappelties gruiden….
En inderdaod, zwarte plekken en veul afval.
Vandage stamppot andievie, mörgen ovenschotel met vis en broccoli: oale eerappels OP.
Want ik bin opvoed deur mien moe, dus ik gooi maor zo gien eten weg.