Categorie: Geschiedenis Pagina 5 van 22

De dochter van mijn broer studeert archeologie aan de Rijks Universiteit in  Groningen.
Vorige week was ze jarig: toen we gezellig aan het gebak zaten vertelde ze dat ze nog één week fieldwork ging doen bij voormalig vrouwenklooster Yesse.
Daar had ik al eens wat over gelezen en ik ging wat rechter op zitten.  “Mag je daar ook gasten ontvangen?” Dat mocht.
Toen liet ik er geen gras meer over groeien.  “Ok!  Dan kom ik vrijdagmorgen bij jou en je team kijken”.
Wat een buitenkans voor Aaltje!

In de buurtschap Essen (vlakbij Haren) stond van 1215-1594 het cisterciënzer vrouwenklooster Yesse.
Het was in trek als bedevaartsoord. Er hadden zich daar namelijk wonderen voltrokken, bijvoorbeeld een kaars die niet wilde doven en de kroon van het Mariabeeld, die door Jezus tijdens een mis op zijn eigen hoofd gezet werd. Helaas, er is niks meer over van die bloeiende abdij, alleen wat sporen in het landschap.
De RUG doet sinds 2017 onderzoek op het terrein. Ieder voorjaar zoekt een groep studenten Archeologie in de grond naar sporen van Yesse.

Waar kijk ik nu naar?

Gistermorgen om 09.30 uur zette ik de auto aan de kant van de weg en liep het laatste stukje naar het bezoekerscentrum.
Daarachter stond een grote witte tent en zag ik een omgewoeld terrein. Ik mocht me melden bij de projectleider en die stelde voor dat Coby mij zou rondleiden.
“Waar kijk ik nu naar?”
Het waren ‘putten’;  uitgegraven sleuven van een meter diep, anderhalve meter breed en ongeveer 5 meter lang.  Pin me niet vast op de afmetingen.
De grond wordt daar minutieus afgezocht. In die sleuven zaten witte papiertjes met letters er op en in de aarde waren cirkels en strepen getekend.
“Wat betekent dat? ” Het waren sporen in het zand: verkleuringen etc. waaraan men kan zien dat daar iets heeft gestaan.

…..zand weggespoeld…..

Het is de bedoeling dat de studenten hier leren wat er allemaal in de grond zit, dat ze onderscheid leren maken tussen de verschillende materialen.
Wat is interessant en wat kan weg? Hoe herken je die sporen in het zand? Waaruit bestaan de aardlagen die de wand van de putten vormen?
Een groepje studenten was bezig met het ‘zeven’ van de berg zand die uit de putten is gegraven.
Er werden een paar scheppen zand op een rooster gegooid; met een waterstraal uit een soort douchekop werd het zand weggespoeld en bleven er stenen en ander grof spul op het rooster liggen.
Er werd een klein stukje gekleurd glas gevonden dat rechtstreeks aan het klooster gelinkt kon worden: ik stond er op de neus bij en bedacht dat ik bij deze werkzaamheden in een permanente staat van opwinding zou verkeren. Wat vinden we?  Stukjes muur? Stukjes raam? Aardewerk?  Gereedschap?
Inmiddels zijn er in de loop van de jaren al veel bijzondere vondsten gedaan: beeldjes, stukjes glas en aardewerk en  een sleutel.
Kleine brokstukjes geschiedenis die samen een mooi beeld geven van dit vrouwenklooster.
Wil je meer weten over het vrouwenklooster Yesse?
Klik hier voor een link naar hun website. Daar vind je een interessant filmpje en kun je naar een presentatie van topstukken van de opgraving.

Na een half uur dwalen over het terrein waren al mijn vragen beantwoord, ging de groep koffiedrinken en werd tante Ada uitgezwaaid.
Over drie weken gaan deze tweedejaars studenten naar Noord Italië om onderzoek te doen naar sporen van de Griekse beschaving die daar voor Romeinen  was.
Daar zou tante Ada ook best even willen komen kijken…

Toen ik een blog schreef over mijn bezoek aan de Zuiderbegraafplaats in Groningen ( zie blog 15 juli 2020) schreef ik dat Carlijn ook wel eens over een kerkhof wandelt.
Deze week nodigde ze me uit voor een wandeling bij haar in de buurt op de Selwerderhof. Ter vervanging van een lunch in een horeca-gelegenheid namen we picknickspullen mee in een rugtas.
Toen ik het adres had ingetypt en de TomTom mij naar Groningen stuurde, had ik eigenlijk geen idee waar ik heen reed.
De Selwerderhof ligt in het noordelijkste deel van de stad Groningen; het  is veel meer dan een begraafplaats.
Natuurlijk, er zijn graven, er is een urnentuin, een strooiveld, een aula en andere zaken die met de dood te maken hebben.

Maar het is ook een prachtig park.
Carlijn wilde me de bloesem aan de bomen laten zien, maar daarvan was het hoogtepunt al een beetje voorbij.
Maar ook zonder bloesem was het heel mooi.

bankje.

Oude bomen, heel pril groen, narcissen, waterpartijen: alles ademt de sfeer van rust en meditatie.
We liepen over een deel van de Islamitische begraafplaats. In 1987 werd deze begraafplaats officieel ingewijd; het ontwerp is tot stand gekomen in overleg met de Stichting Moskee en de gemeente Groningen.
De mensen die daar zijn begraven zijn geheel volgens de islamitische traditie ter aarde besteld en alle graven liggen met het voeteneind richting Mekka.
Carlijn wees mij ook op de ‘gedenkplaats eenzaam overledenen’; we benoemden even het ontstellende feit dat er dan niemand is die je begrafenis kan/wil regelen.

Een klein stukje geschiedenis: in de buurt van de Selwerderhof stond vroeger het versterkte steenhuis Selwerd. (zie Steenhuis Selwerd); ook stond daar in de buurt het gelijknamige klooster (zie Klooster Selwerd).
Meer weten over de geschiedenis van deze begraafplaats? Hierbij een link naar een artikel daarover op de website Focus Groningen

Halverwege vonden we een bankje in de zon, waar we even neerstreken voor onze meegebrachte picknick.
Carlijn had iets nieuws meegenomen: een börek.
Het is een soort Turkse loempia; deze was gevuld met kip en kruiden.
Lekker man!

Toen we de begraafplaats afliepen maakten we nog een wandeling naar het Van Starkenborghkanaal.
Aan de andere kant van de weg bezochten we de Joodse begraafplaats.
Daarachter lag nog een soort begraafplaats met kleine bordjes met namen van mensen die allemaal overleden waren in 1947 en 1948, maar we konden nergens informatie vinden wat dat was.
Daar kan ik mij dan niet bij neerleggen, dus eenmaal thuis heb ik gespeurd op internet.
Het antwoord op onze vragen vond ik op deze website ‘Traces of war’.
Daarna vond Carlijn nog meer antwoorden op deze site ‘Noodbegraafplaatsen/geschiedenis’. 
Het is een noodbegraafplaats die in en na de oorlog gebruikt is. Ook liggen er een aantal Nederlandse oorlogsmisdadigers begraven.

Zomaar een wandeling op een vrijdagmiddag in april.
Een goed gesprek, een gezellige picknick en een prachtige omgeving.
En ook nog een stukje geschiedenis.
Mijn waarde van de dag.

Gistermiddag was het mooi weer (tot half vier…), dus wij pakten de fiets en fietsten richting Leek.
Eerst maar even naar Nienoord, misschien daar even wandelen?
Onderweg kwamen we tot de conclusie dat veel meer mensen op het idee waren gekomen om er even uit te gaan, vooral wandelaars.
Bij Nienoord was het zo druk, dat we daar niet gingen wandelen: “We fietsen wel even door naar Midwolde”.
Onderweg van Nienoord naar Midwolde was het ook erg druk met wandelaars; zo druk dat we soms moesten slalommen tussen wandelaars die ons tegemoet kwamen en wandelaars die dezelfde kant opliepen als wij.
Bij de kerk in Midwolde stapten we even van de fiets af: misschien even om de kerk heen lopen?
Tot mijn stomme verbazing was de kerk open.
OPEN. In deze tijd.

De laatste keer dat ik daar binnen was, was met een zogenaamd ‘IN-stapje’ van de Catharinacantorij.
Dat deden we altijd aan het begin van het seizoen, geen uitstapje dus maar een instapje.
De zwager van de secretaresse van ons koor, die bij die kerk al jaren vrijwilliger was, heeft ons destijds heel veel van de geschiedenis van de kerk verteld.
Die geschiedenis is helemaal verweven met de adellijke families die woonden op landgoed Nienoord: even een klein stukje geschiedenis dat ik haalde van de website van de kerk:

Het interieur en de inventaris zijn grotendeels vervaardigd in opdracht van de bewoners van de nabijgelegen borg Nienoord, de families van Ewsum en von Inn- und Knyphausen. Het pronkstuk is de marmeren graftombe door Rombout Verhulst in opdracht van Anna van Ewsum († 1714). Onder het praalgraf bevindt zich een grafkelder. Verder zien we een eikenhouten portaal, een herenbank uit ca. 1660 en een fraai gesneden preekstoel uit 1711, ontworpen door stadsbouwmeester Allert Meijer met houtsnijwerk van Jan de Rijk. Een gebrandschilderd glas herinnert aan 1907, het jaar waarin de familie Van Panhuys uit Midwolde verdronk in het Hoendiep

In 2018 schreef ik al eens blog over het dat ongeluk dat de familie van Panhuys overkwam in 1907 onder de titel ‘Vervlogen tijden’.

In de kerk gingen Gerard en ik even in een bank zitten en lieten het interieur op ons inwerken.
Voor mij het mooiste moment van de zondag. Gistermorgen kerkdienst geluisterd, gistermiddag kerk gevoeld. Cadeautje.
Kom maor binnen, karke is lös; wat kun je je dan welkom voelen.
We zouden nog even naar Tolbert fietsen, maar er trok een dikke bui over, dus we fietsten schielijk in lichte regen weer terug naar Roden.
Daar haalden we bui haast nog in: toen we in de Boskamp reden waren de straten wit van de hagel.

P.S.
Nieuwsgierig geworden naar deze bijzonder kerk? Kijk dan vooral nog even op hun website.
Onder de tab ‘Roerende goederen’ vind je afbeeldingen van bijzondere objecten in de kerk en onder ‘360 panorama’ sta je als het ware midden in kerk en draai je een rondje om je eigen as; op die manier krijg je het hele interieur van de kerk te zien. Let even op de herenbank van de familie van Nienoord (links naar het grafmonument): die staat zelfs nog een beetje hoger tegen de muur dan de preekstoel, zodat de predikant ’s zondags niet boven de familie uitstak. Je moest je plaats weten als predikant.

Voor het boek schreef ik dit blog in de categorie ‘Geschiedenis’.

Begin juli 2020 reden Gerard en ik naar Anloo voor de wandeling ‘Strubben – Kniphorstbos/ wandelen in de prehistorie’.
Van de website van Staatsbosbeheer had ik een brochure met informatie over de wandeling gedownload. “Volg de paaltjes met de groene koppen” stond daarin, maar die konden we niet vinden; wel paaltjes met gele koppen. Als je goed keek (wat we later deden) bleek dat onder de gele kop een klein randje groen zat: ze waren overgeschilderd! Gele paaltjes dus.
Maar met ons en de gele paaltjes kwam het pas goed toen we de helft van de wandeling al gehad hadden.

Maar ook al liepen we niet precies de goede route, we zagen wel bijna alle prehistorische bijzonderheden.
Twee hunebedden maar liefst kwamen we tegen, hunebed D7 en D8; altijd bijzonder, maar als je een maand eerder net de mooie en complete hunebedden in de omgeving van Noord Sleen hebt gezien, zijn deze minder spectaculair. (Meer weten? Lees dan het blog ‘Kerk zonder priester‘ uit juni 2020).

de ‘galgenheuvel ‘.

Wel spectaculair vond ik de Galgenberg. Het is een grafheuvel die in de oudheid aan een belangrijke verkeersroute lag.  In de middeleeuwen zette men er een galg op, vandaar de naam van de heuvel. Bovenop de Galgenberg staat een zogenaamde ‘Markesteen’, die de voormalige grenzen aangeeft tussen Anloo, Schipborg en Zuidlaren.
Verder vonden we in het bos eeuwenoude karresporen. Over de Hondsrug liep een verkeersroute die terug gaat tot ver in de prehistorie en die leidde van Noord(Groningen) naar Zuid (Coevorden).  Ook in de middeleeuwen en daarna reisde men hierlangs richting Groningen.  Je ziet een patroon van golven en dalen, dat is ontstaan door het vele verkeer dat door dit gebied is getrokken.

Het gebied ligt midden in het Nationaal Park Drentsche Aa; het was een heerlijke wandeling van twee uur die geen moment verveelde. Wat was er veel te zien en te beleven!
Wat zeker nog het vermelden waard is zijn de strubben.

Strubben

De naam strubben komt van een bepaalde groei van oude eiken. Deze eiken werden eeuwenlang gekapt in dit gebied. Vanuit het wortelsysteem dat in de grond bleef zitten kwamen weer nieuwe takken omhoog die om de plek heengroeiden waar de vorige, gekapte eik had gestaan. Zo ontstond een cirkelvormig patroon van takken, die vervolgens weer uitgroeiden tot echte eiken, strubben dus. We zagen een paar mooie voorbeelden!

Wandelen in gebied waar al vijftig eeuwen mensen wonen; een bijzondere ervaring, vooral als je van geschiedenis houdt. Het is alsof je in een prehistorisch openluchtmuseum loopt. Meer weten? Hierbij een link naar de website ‘De Hondsrug / Unesco Global Geopark’ 

Meer lezen over het boek 1960 -2020?
Hierbij een link naar de verzamelpagina van deze blogreeks ‘Te boek ….. of niet te boek’.